Lees alles over lichaamstaal in het boek van lichaamstaalexpert Frank van Marwijk

Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl

---

Oogcontact

Kijk eens vaker in de spiegel.....van mijn ziel.

Durf je dat wel?

Het is - gek genoeg - voor veel mensen heel eng om anderen aan te kijken. De blik van die ander kan je namelijk treffen als een bliksemschicht en je diep in de ziel raken. Je weet op zo'n moment niet hoe snel je ergens anders heen moet kijken. Toch weten we ook dat het aankijken van een ander heel belangrijk is. We krijgen een vervelend gevoel wanneer een ander waarmee we spreken ons niet aankijkt. Het aankijken is misschien wel ons belangrijkste non-verbale communicatiemiddel.

Wanneer mag je een ander aankijken?

De regels over aankijken zijn ongeschreven en onbewust. We volgen vaste patronen die we pas herkennen als we daarop attent worden gemaakt. Is het je bijvoorbeeld wel eens opgevallen dat je altijd aan dezelfde kant op je fiets stapt, dat je altijd dezelfde arm als eerste in je jas steekt en dat je altijd op dezelfde manier je armen over elkaar vouwt? Probeer het eens anders te doen, en je merkt dat dat nog lastig is. Zo is het ook met de aankijk-regels. We houden iemands blik niet langer vast dan prettig voelt. Toch is het goed om eens te kijken naar de patronen die we blijkbaar onbewust volgen.

Staren

Wat doe je als iemand je aanstaart in de trein? Terugstaren Vragen of hij/zij ophoudt Vriendelijk glimlachen Boos aankijken Een praatje aanknopen Uit het raam kijken of lezen Opstaan en weglopen

Het moment van aankijken

Je loopt op straat en ziet in de verte een vage bekende die op jou toe komt lopen. Je blijft deze bekende niet aankijken tot hij vlak bij je is. Integendeel, je kijkt weg en bewondert de gevels, de trottoirtegels, het verkeer en de lucht, totdat hij je op zo'n twee meter benaderd heeft. Dan kijk je hem kort aan en begroet hem alsof je hem nu pas ziet. En geloof me ... de ander doet precies hetzelfde met jou. Vanaf welke afstand je begint met aankijken hangt af van de relatie die je met de ander hebt en de tijd dat je elkaar niet hebt gesproken.

Komt er in dezelfde situatie een goede vriend of vriendin die je lang niet hebt gezien op je aflopen, dan kijk je die eerder aan. Maar waarschijnlijk zelfs dan nog niet op het moment dat je hem of haar ziet. Je moet elkaar immers nog benaderen en het voelt onprettig om al die tijd dat je op elkaar komt aflopen te moeten kijken en zwaaien. Het moment dat je de ander aankijkt, bepaalt ook de tijd die je aan het contact zult besteden. Als je niet van plan bent om een gesprek aan te gaan, zul je de ander pas op het laatst aankijken.

Punten en komma's

Zoals gezegd bestaan voor het aankijken van mensen een aantal ongeschreven regels. Zo hoor je een vreemde, zomaar iemand op straat of in een restaurant, niet aan te kijken. Tijdens een gesprek daarentegen, moeten we de ander juist wel aankijken. Het aankijken van de ander maakt dan deel uit van het communicatieproces. Door de afwisseling van wel en niet aankijken van onze gesprekspartner zetten we als het ware de punten en komma's in onze gesproken zin.

Het volgende doen we allemaal, en meestal ongemerkt. Als je iets wilt vertellen, kijk je degene tegen wie je wilt spreken kort aan; je kijkt of hij je ook aankijkt en dus bereid is om te luisteren. Dan kijk je weg terwijl je begint te spreken. Zolang je weg kijkt, weet de luisteraar dat je nog door wil spreken en niet onderbroken wenst te worden. Als je op iets accent wil leggen, kijk je hem weer kort aan. Je kunt dan ook zien of de luisteraar nog luistert. Hij zal misschien knikken om je aan te moedigen door te spreken. Als je klaar bent met je verhaal kijk je de luisteraar iets langer aan. Hiermee geef je het teken dat je uitgesproken bent en dat de luisteraar kan gaan spreken. Als het goed is kijkt de luisteraar niet weg zolang je aan het woord bent. Al die tijd blijft hij je aankijken. Als dit niet zo is, kun je je afvragen of hij jouw verhaal wel zo interessant vindt.

Hoeveel oogcontact is goed?

Somige verkopers denken dat ze hun klant het beste de hele tijd kunnen aankijken. De klant voelt zich daar dan meestal niet zo gemakkelijk bij. Het is goed om te weten dat mensen elkaar tijdens een gesprek beter niet voortdurend aankijken. Uit onderzoek van de Amerikaanse psycholoog Michael Argyle blijkt dat tijdens een gemiddeld gesprek tussen twee mensen:

• de spreker slechts 40% van de tijd naar de luisteraar kijkt; 60% van de tijd kijkt hij weg
  
• de luisteraar veel langer kijkt; 75% van de tijd kijkt hij naar de spreker en ook hij kijkt nog 25% van de tijd weg.
• spreker en luisteraar 10% van de tijd allebei de andere kant op kijken; is dus maar in 30% van de tijd sprake van oogcontact.

Synchronisatie

De synchronisatie tijdens het verloop van een gesprek, de onderlinge afstemming van de partners op elkaar, verloopt voor een belangrijk deel via de gezichtsuitdrukking en het uitwisselen van blikken. Als gesprekspartners geven we elkaar op die manier signalen waarmee we de verdeling van de gesprekstijd regelen. Het zien van een hoofdknik, bijvoorbeeld, betekent toestemming om door te praten. Het optrekken van de wenkbrauwen kan betekenen dat de luisteraar het niet helemaal begrijpt en zorgt ervoor dat de spreker zich verduidelijkt of iets herhaalt.

Hoe we iemand aankijken, speelt ook een rol tijdens het leggen van contacten en het opbouwen van een relatie. Wanneer we met iemand contact willen aanknopen, zullen we die ander eerst aankijken; we zullen meer kijken, naarmate men nauwer contact wensen. Pas wanneer de ander terugkijkt, hebben we oogcontact. Er zijn verschillende soorten oogcontact, samenhangend met verschillende soorten van (gewenste) relaties, bijvoorbeeld:

• in gewoon alledaags contact zullen we oogcontact zoeken, door de ander aan te kijken en daarbij te glimlachen.
• door een andere manier van aankijken wordt sexuele belangstelling gesuggereerd. ('Ma, he's making eyes at me!'). Daarbij is de glimlach vager en zachter, duurt de blik langer en zijn de oogpupillen groter;
• schichtig kijken wordt ervaren als we iemand aankijken, zonder ons hoofd naar hem toe te keren en direct wegkijken als hij terugkijkt. Dit wordt als erg onprettig ervaren door een ander. Er wordt dan gezegd "Ik vertrouw hem niet want hij kijkt me niet oprecht in de ogen"
• verlegen kijken we als we de ogen neer slaan als een ander ons aankijkt.
• staren of indringend kijken wordt gebruikt in een dominantie-relatie. Als "hoger", "belangrijker" persoon mag je blijkbaar iemand die "lager" in de rangorde staat langer en doordringender aankijken, of juist helemaal niet aankijken.

De eerste blik

De eerste minuten van een contact zijn belangrijk. Ik durf zelfs te stellen dat de eerste seconden daarvan het nog het meest zeggend zijn. In deze tijd vormen we ons al een oordeel over de ander en de ander over ons: "sympathieke vrouw, aardige man ,norse vent of spontaan typ". Ook menen we in die tijd zelfs al een idee te hebben hoe de ander over ons denkt. We hebben het er later over dat het meteen klikte of vanaf het begin af niet boterde.

Een teken van sympatie

Wanneer we door iemand met een ontspannen gezichtsuitdrukking aangekeken worden, vatten we dit vaak op als een teken van sympathie en soms als een eerste flirt, behalve wanneer we te lang aangekeken worden. De gewenste mate van oogcontact blijkt rond een bepaalde waarde te schommelen. Onder en tot aan die waarde zullen we iemand door wie we langer en meer aangekeken worden meer waarderen, maar boven die waarde zullen we hem juist minder waarderen.

Te veel aangekeken worden creëert blijkbaar een te grote mate van intimiteit, waarbij we ons steeds minder op ons gemak voelen en steeds meer het gevoel krijgen dat de ander zich aan ons opdringt. Het maakt ook uit wanneer we aangekeken worden en door wie. Iedereen kent de onprettige situatie dat hij oogcontact maakt met een vreemde in een restaurant. De ander lijkt te blijven kijken en telkens moeten we controleren of de ander nog kijkt.

Combinatie van signalen

De gewenste mate van intimiteit wordt aangegeven door een combinatie van enkele signalen: nabijheid, oogcontact, glimlachen, frequentie en intensiteit van aanraken en persoonlijke gespreksonderwerpen. Deze signalen beinvloeden elkaar en kunnen elkaar compenseren. Wanneer er een verandering optreedt in een van deze signalen, met name in nabijheid en aanraking, zullen we deze compenseren door wijzigingen in de andere signalen, om toch het gewenste niveau van intimiteit of afstand en privacy (het tegendeel van intimiteit) te handhaven. Bij een te kleine onderlinge afstand, te veel aanraken of bij het persoonlijk worden van het gespreksthema, zullen we er toe neigen het oogcontact te vermijden. De verschillende signalen voor intimiteit kunnen elkaar dus tot op zekere hoogte vervangen. Wanneer we beslist geen intimiteit wensen en toch gedwongen in de nabijheid van anderen verkeren, zelfs ongewenst lichamelijk contact maken, (bijvoorbeeld bij het tegen een ander moeten aanstaan in een volle tram), zullen we oogcontact vermijden en naar het plafond, de vloer of naar buiten staren, een strak gezicht houden en een gesprek vermijden.

Het oogcontact speelt een belangrijke rol bij deze eerste indruk. Behalve de duur van aankijken zijn daarbij de microsignalen van het oog belangrijk. Deze microsignalen zijn subtiele tekens die we geven door minuscule veranderingen aan en rond onze ogen. Deze tekens geven we onbewust en zijn sterk afhankelijk van onze emotie op dat moment. De ander neemt deze tekens -ook onbewust- waar. Zij zijn vooral verantwoordelijk voor een gevoel van binnen over de ander. Je zou het intuïtie kunnen noemen; of mensenkennis.

Microsignalen spiegelen de ziel

De lichaamstaal van de ogen bestaat uit meer dan knipogen en heen en weer kijken. Met de ogen geven we ook kleine, bijna onzichtbare tekens. Het bestaan van deze tekens is het eerst ontdekt bij onderzoekingen waarbij gebruik werd gemaakt van films die in een later stadium vertraagd werden afgedraaid. Zo vergroten onze pupillen als we angstig of opgewonden zijn en hebben we een grotere frequentie van oogknipperen. Wanneer we de ander met argwaan bekijken, knijpen we de oogleden een fractie van een seconde samen. Bij verdriet lopen onze ogen vol, al willen we niet huilen. Behalve deze oogtekens horen onder andere transpiratie, snelheid van ademhalen en blozen tot de microsignalen die onze onbewuste beeldvorming gestalte geven. Evenals bij andere lichaamstekens is het de combinatie van deze signalen die de uiteindelijke indruk geeft.

Er is veel belangstelling in het leren beheersen van lichaamstaal. Microsignalen laten zich daarbij het moeilijkst onder controle krijgen. Je kunt nu eenmaal niet zo makkelijk de grootte van je pupillen regelen. Eigenlijk de enige manier om dit te doen is zorgen dat je je daadwerkelijk voelt zoals je bij de ander wilt overkomen. Om deze reden moeten toneelspelers zich inleven in hun rol. Ze moeten zich dus echt boos voelen om een felle gelaatsuitdrukking te krijgen en denken aan verdriet als de tranen moeten rollen. De makkelijkste manier om oprecht over te komen is dus door oprecht te zijn!

Hoe lang kun jij iemand aankijken?

Je kunt oefenen in het zo lang mogelijk aankijken van een ander. Heb je dit wel eens geprobeerd met een vriend of vriendin. Doe dat eens! Kijk de ander zo lang mogelijk aan, zonder in de lach te schieten, weg te kijken of te knipperen met je ogen. Het recht in de ogen aankijken van de ander maakt ons snel zenuwachtig, waardoor we gaan lachen. Lang kijken zonder te knipperen is ook niet makkelijk. Probeer dit maar eens uit bij Sally. Probeer haar zo lang mogelijk aan te kijken en je zult zien dat dat niet meevalt!

tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie

  Lichaamstaal bij baby's  
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.

 Meer informatie
 Hoofdstukindeling
 Online bestellen

Manipuleren kun je leren geschreven door lichaamstaalexpert Frank van Marwijk Meer dan 30.000 exemplaren! Bestellen via Managementboek Bestellen via Bol.com

Informatie

Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.

Bodycom Lichaamscommunicatie Voorschoten K.v.K. Haaglanden 28088572

https://www.lichaamstaal.nl e-mail: telefoon: 06 16024219

 Volg @lichaamstaal op Twitter

---