Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
Verbaal of non-verbaal?
Waar moet u uw aandacht op richten als u een sollicitatie, een verkoopgesprek of een toespraak voorbereidt? Is het genoeg als u precies weet wat u zult vertellen? En is lichaamstaal trainen om een goede spreker te worden een heilloze weg zoals sommigen beweren? Is het belang van lichaamstaal een mythe die alleen gestoeld is op oude theorieën? Of gaat het bij het goed neerzetten van jezelf en je boodschap juist meer om de show dan om de woorden? Of is het misschien beide even belangrijk en vult het elkaar aan? Zoals ik eerder beschreef bestaan over lichaamstaal veel feiten en fabels. Ik gaf ook eerder aan welke daarvan waar of niet-waar zijn. Maar sommige ideeën blijven toch hardnekkig.
Wat is belangrijker?
Regelmatig word ik geïnterviewd over lichaamstaal door studenten van verschillende opleidingen en ook door diverse media. Eén van de vragen die mij vaak gesteld wordt is: ‘Wat is belangrijker in de communicatie: lichaamstaal of gesproken taal? Dit heb ik altijd een bijzondere vraag gevonden. Het is een beetje vergelijkbaar met een vraag als: ‘Wat heb je harder nodig om te overleven: ademhaling of bloedsomloop? Het één is niet los te koppelen van het ander en beide systemen vullen elkaar aan tot een prachtig geheel. Ze hebben een andere functie, maar zijn beide onmisbaar. Zo is het ook met verbale en non-verbale communicatie: ze zijn verschillend, maar ze kunnen niet goed zonder elkaar!
Hoe zijn de verhoudingen?
Toch worden vaak vragen gesteld over het verschil tussen verbaal en non-verbaal, met betrekking tot de frequentie en de functie daarvan. Ook de wetenschap heeft zich daarmee bezig gehouden. De bekendste uitspraak over de onderlinge verhouding is die van Albert Merhrabian. Hij schreef in zijn boek Silent Messages (1971) dat sympathie (let op, die context noemde hij er expliciet bij) slechts voor zeven procent wordt uitgedrukt door de inhoud van woorden. 38 procent daarvan wordt overgebracht door de intonatie. De overige 55 procent communiceren we volgens Mehrabian met onze gezichtsuitdrukking (let weer op, hij had het hier dus specifiek over de mimiek, niet over de hele lichaamstaal). De antropoloog Ray Birtwhistell kwam eerder (in 1952) tot andere cijfers. Zijn studie toonde aan dat 65% tot 70% van alle communicatie gebaseerd is op non-verbale communicatie.
Appels en peren
Dat we meer lichaamstaal gebruiken dan woorden, kun je dus wetenschappelijk prachtig onderbouwen. Maar toch blijft het appels met peren vergelijken. Want zeg nu eerlijk: als ik met u in gesprek ben, hoeveel procent daarvan is dan gesproken taal en hoeveel procent daarvan is lichaamstaal? Hoe is dit ooit te meten? En als ik u aan de telefoon heb, hoeveel procent van wat ik zeg zijn woorden en hoeveel procent druk ik uit middels intonatie? Het aardige is dat je helemaal geen intonatie kunt hebben zonder woorden uit te spreken en helemaal geen woorden kunt uitspreken zonder intonatie. Daarbij ga ik ervan uit dat iemand die monotoon spreekt, daarmee ook een non-verbaal signaal geeft.
Los van de cijfers kunnen we toch gemakkelijk vaststellen dat we meer lichaamstaal gebruiken dan gesproken taal. Simpel al omdat we er voor kunnen kiezen om niet te spreken, maar het onmogelijk is om niet te communiceren met lichaamstaal. Lichaamstaal gebruiken we altijd: we kunnen niet anders. En er bestaat niet zoiets als veel of weinig lichaamstaal. Iemand die veel gebaren en mimiek gebruikt, toont niet méér lichaamstaal dan iemand die stil in een hoekje zit. Het is beide lichaamstaal; het heeft alleen duidelijk een andere betekenis.
Wat is belangrijker?
De vraag welke communicatievorm we het meest gebruiken, is daarmee beantwoord. We gebruiken aanzienlijk meer lichaamstaal dan gesproken taal - vooral als we niets zeggen. En daarmee komen we op de volgende vraag: welke van de twee is nu belangrijker? Net als met mijn eerdere vergelijking tussen ademhaling en bloedsomloop is dat niet eenduidig te beantwoorden. Ze hebben beide een andere functie. De inhoud van een boodschap is het best verbaal (= met woorden) over te brengen. Ook gebarentaal is trouwens een verbale taal. Lichaamstaal is geschikter om gevoelens te communiceren of de bedoeling achter de woorden duidelijk te maken. Lichaamstaal bepaalt ook voor een groot deel de eerste indruk die je maakt. Wat je van iemand ziet doen is immers veel directer dan de woorden die hij spreekt. Het één is niet belangrijker dan het ander. Het heeft een andere functie. Het vult elkaar, als het goed is, prachtig aan. Wel krijgt het één in een bepaalde context meer accent dan het ander.
Afhankelijk van de situatie
Waar je de nadruk op legt, hangt af van de situatie. Zo ben ik verschillende keren voor een televisieprogramma, krant of tijdschrift gevraagd om iets te zeggen over de lichaamstaal tijdens een salarisonderhandeling. De vraag was: in crisistijd moeten we bezuinigen. Hoe kun je er dan toch voor zorgen dat je salarisverhoging krijgt? De interviewers verwachtten dat ik zou komen met een prachtig verhaal over de lichaamshouding, blikrichting en gebaren in het gesprek. Dit zou ik ook gedaan hebben als het ging om het sollicitatiegesprek. In zo’n gesprek is het immers belangrijk om een goede indruk te maken. En het is nog steeds zo dat veel mensen afgewezen worden omdat ze met hun houding nonchalance uitdrukten, al hadden ze nog zo’n mooi verhaal. Een goed advies over de handdruk en andere non-verbale aspecten van zelfpresentatie zou welkom zijn. Maar als het gaat om de salarisonderhandeling, is dat een ander verhaal. De baas, die jou al lang kent, zal niet overtuigd worden doordat je opeens rechtop zit en hem of haar vriendelijk aankijkt. Nee, als je meer wilt gaan verdienen is het nuttiger om daar vóór je gesprek al mee te beginnen. Maak je werk zichtbaar. Betrek je baas bij je werkzaamheden, laat hem of haar participeren in jouw successen en kom er in je gesprek op terug. En als je dan een stevige lichaamshouding aanneemt, helpt dat vooral jou zelf om je krachtig te voelen.
Effect op jezelf en op anderen
Als u een toespraak houdt, maakt het ook veel verschil of u voor bekend of onbekend publiek staat, of het veel of weinig mensen zijn, wat precies uw boodschap is en wat u ermee wilt bereiken. Wilt u bijvoorbeeld informeren, wilt u overtuigen of wilt u iets verkopen? Dat bepaalt in hoeverre u aandacht aan de inhoud van de boodschap moet geven of aan de manier waarop u uzelf en uw verhaal presenteert (lichaamstaal). Als u wilt informeren, dan gaat het er soms om dat u volledig moet zijn. Dat betekent vooral lange voorbereiding op de inhoud. Wilt u overtuigen, dan kunt u dat soms sneller bereiken met uw uitstraling. Wat u precies zegt en hoe u het formuleert is soms niet eens zo interessant. Presentatiespecialist Arjan Rooyens beschrijft in een artikel op zijn site dat het belang van lichaamstaal wordt overschat. Lichaam en geest zijn immers verbonden, dus als je overtuigd bent van het verhaal dat je vertelt, gaat je lichaamstaal vanzelf mee is zijn gedachte. Als je enthousiast bent over wat je te vertellen hebt zul je dat spontaan tonen en dat is dan jouw authentieke lichaamstaal.
Wisselwerking woorden en lichaamstaal
Natuurlijk heeft de overtuiging over je boodschap effect op hoe je je voelt en daardoor op je lichaamstaal en uitstraling. Maar dit werkt niet alleen die kant op. Ik heb mensen met een goed verhaal geleidelijk ineen zien krimpen omdat ze het gewoon niet wisten te brengen. Het publiek ging tekenen van verveling laten zien en dat had weer direct effect op de lichaamstaal van de spreker die zich op de inhoud nog zó goed had voorbereid. Het werd van kwaad tot erger. Andersom werkt het ook zo dat je lichaamshouding direct effect heeft op jezelf, op de wisselwerking met je publiek en op je verhaal.
Dat kunt u zelf uitproberen. Sta nu maar eens op en steek uw handen omhoog. Kijk naar het planfond en zeg: ‘Oh, wat voel ik me rot!’ U merkt dat dit niet klopt met elkaar. Andersom is het ook zo: als je je armen kruist en naar de punten van je schoenen blijft kijken zal het je niet lukken om een enthousiast verhaal te vertellen. En probeer eens als een snelwandelaar over het podium te lopen en tegelijkertijd rustig te praten. Dat gaat gewoon niet samen. En toch zijn er genoeg mensen die zich tijdens een toespraak vastklampen aan een katheder, hun rug naar het publiek keren als ze iets opschrijven, gefixeerd op één plek staan of zelfs een stoel pakken en erbij gaan zitten. Een goede basishouding, wisseling in posities en effectief gebruik van mimiek en gebaren zijn zeker aan te leren. Wel is het belangrijk dat je daar veel in oefent, zodat je aangeleerde lichaamstaal en tweede natuur wordt. Terwijl je leert, verander je en dat is prima. Authenticiteit is immers niet iets statisch, maar dat is dynamisch. Een training in authenticiteit is dus prima mogelijk.
Eenheid van lichaam en geest
Je systeem (lichaam en geest) is één geheel, dat klopt helemaal. En daarbij is sprake van wederzijdse beïnvloeding. Als je goed weet wat je moet vertellen, zal dat je helpen. En als je weet hoe je het moet brengen (lichaamstaal), voel je je lekkerder. Er zal dan ook beter naar je geluisterd worden. Daardoor krijg je positieve feedback uit de zaal en dan is het ook weer makkelijker praten. Je zult je dan minder verkrampt voelen om je per se aan de letterlijke tekst te houden. Je kunt dan makkelijker spelen met het publiek en creatiever zijn.
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
Meer over dit onderwerp
Waar of niet waar? Negen stellingen over lichaamstaal
De power pose: krachtiger door een krachtige lichaamshouding
Feiten en fabels over lichaamstaal
Een andere kijk op lichaamstaal
Sprakeloze aansturing
Lichaamstaal checklist
Bekijk hier een overzicht van de artikelen van Frank van Marwijk
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
lichaamstaal
relativeren
communicatie
management
emotie
mensenkennis
coachen
zakelijk flirten
onderhandelen
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie