Lees alles over lichaamstaal in het boek van lichaamstaalexpert Frank van Marwijk

Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl

---

Taal van houding

Heb je de houdingtest al gedaan?
Hoe is jouw luisterhouding?

Houding: zo sta je in het leven!

Door lichaamshouding - in elkaar gezakt of rechtop, naar een ander toegewend of afgewend - zegt iemand veel over zichzelf; hoe hij zich voelt en hoe hij ten opzichte van de ander staat.

Depressieve mensen geven hun sombere gevoelens voor een groot deel aan door hun houding: In elkaar gedoken, afgezakte schouders, en een afgewend lichaam. Deze mensen maken ook weinig oogcontact. Ze stralen als het ware uit dat ze weinig interesse hebben in alles en iedereen om hen heen. Mensen die levenslustig zijn en vol zelfvertrouwen, tonen een veel krachtigere lichaamshouding.

Je wordt beoordeeld op je houding

Mensen worden beoordeeld op hun houding. Iemands houding is een van de eerste aspecten die je kunt waarnemen. Als je iemand voor het eerst ontmoet beoordeel je in een flits hoe hij of zij er uit ziet: is het een man of een vrouw, welke leeftijd heeft hij of zij, hoe gaat deze persoon gekleed en welke houding neemt deze persoon aan: rechtop of gebogen, open of gesloten. Dit alles bij elkaar geeft een eerste indruk waar we iemand op beoordelen. Als men over iemands houding spreekt, wordt vaak iemands attitude, zijn grondhouding, bedoeld en niet alleen zijn lichaamshouding. Toch heeft het een veel met het ander te maken. Tijdens een sollicitatiegesprek ga je, hoop ik, niet onderuit hangen. Dit zou onverschilligheid uitdrukken.

Door rechtop te zitten toon je respect en...je voelt je ook zelfverzekerder. Hoe je lichaamshouding is, zo voel je je ook. Als je somber bent dan helpt het al je stemming te verbeteren als je bewust rechtop loopt.

Respect en belangstelling

Zoals gezegd kun je door je houding respect en belangstelling weergeven. De belangstelling wordt ook weergegeven door je lichaamspositie. Keer je je naar de ander toe, en draai je ook armen en benen naar de ander toe, dan kom je belangstellender over. Andersom werkt het gek genoeg ook: door je je naar de ander toe te keren, stel je je open. Daardoor krijg je belangstelling!

Mensen beïnvloeden elkaar door hun houding

Het is niet alleen belangrijk op je houding te letten omdat je daarop beoordeeld wordt. Als je een geoefende houding-kenner wordt, kun je ook een ander beïnvloeden door gebruik te maken van je kennis. Vooral om deze reden is de laatste jaren in veel opleidingen voor onder andere verkopers en managers aandacht besteed aan de bestudering van de houding. Al in 1970 schreef Julius Fast in zijn beroemde boek "Body language" over het studieterrein van de taal van het lichaam: "kinesica". Dezelfde lichaamstaal is nu een belangrijk aspect van een van de nieuwste wetenschappen: Neuro Linguistisch Programmeren (NLP).

Mensen kijken

Maar ook zonder ingewikkelde studies kunnen we kennis opdoen van houding en beweging. Door er een beetje over te lezen, door oefeningen te doen en door te observeren; zowel jezelf als anderen.Is dit niet een van onze leukste en inspannendste hobby's? Mensen kijken! Gewoon in stad of dorp aan de kant van de weg gaan zitten en kijken hoe mensen zich gedragen, en daar nog van leren ook.Maar zoals bij alles, hoeven we ook hier het wiel niet opnieuw uit te vinden. Er zijn anderen dieer hun beroep van gemaakt hebben om andere mensen te bekijken en te zien of daar patronen in te herkennen zijn. Als we de kennis van deze mensen overnemen, kunnen we hiervan al direct gebruik maken in ons contact met anderen, zonder dat we hiervoor langdurige observaties hoeven uit te voeren of lange rapporten hoeven te lezen.

Houdingscongruentie of modelleren van de houding

Dit leren van anderen door ze gewoon na te doen is eigenlijk meteen een van de belangrijkste technieken die zijn ontdekt. Als je houding precies gelijk is met die van iemand anders, noemen we dat houdingscongruentie of houdingsovereenkomst.

Het bewust kopiëren van iemand zijn houding en bewegingen wordt wel spiegelen genoemd. In NLP wordt ook wel gesproken over "modelleren" als techniek. Dit is het opzettelijk kopiëren van de houdingen en gedrag van de ander. Het idee daarachter is dat je door dit te doen ook de manier van denken van de ander over neemt. Je deelt dezelfde gevoelens, overtuigingen en strategieën. Wat de ander door zijn presentatie heeft bereikt, kun jij ook bereiken door zijn gehele manier van doen over te nemen.

Van kinds af aan

Het nadoen van houding en bewegingen is iets dat we al van nature doen. Als baby en als kind leerden we veel door het nadoen van onze ouders en andere mensen om ons heen. We deden vooral de mensen na die we aardig vonden, en dit hebben we daarna niet meer afgeleerd. Ook als volwassene kopiëren we iemands houding als we de ander aardig vinden of wanneer we het eens zijn met wat hij zegt. Dit gaat volslagen onbewust. Je weet niet dat je dit doet, en degene die je nadoet merkt het ook niet bewust. Hij krijgt alleen het "gevoel" dat hij begrepen wordt; dat hij aardig gevonden wordt. Zo blijkt bijvoorbeeld tijdens een vergadering, dat de mensen in het begin een gesloten, sceptische houding aannemen ten opzichte van de spreker. Na verloop van tijd, kun je bemerken dat verschillende mensen dezelfde houding aannemen als de spreker. Als de spreker gaat verzitten, dan doen zij het ook. Deze mensen zijn het blijkbaar eens met de spreker.

Leren spiegelen

Nu is het natuurlijk een heel leuk gegeven om te weten, dat wanneer je de houding van een ander aanneemt, deze zich begrepen voelt en het gevoel heeft dat jij hem aardig vindt. Vooral als je wat aan hem wil verkopen, of wanneer je aan hem wil vragen of hij iets voor je kan doen. De grote vraag is: "Kan je dit leren; merkt een ander het niet als je hem imiteert?" En het antwoord is: "Nee, hij merkt het niet, als je het tenminste subtiel doet." Als het te opvallend is dan werkt het averechts. Hoe kan je het leren? Oefen er mee! Kijk eerst om je heen of je het bij anderen herkent. Kijk dan zelf naar je lichaamshoudingen. De eerste keer dat je merkt dat je inderdaad hetzelfde zit of staat als de ander, voelt dat heel gek. Wen daaraan! Probeer daarna eens om bewust iemand na te doen en kijk of je daar reactie op krijgt. Ook dit voelt in het begin vreemd, onecht en je hebt ook zeker het idee dat de ander het zal merken. Begin hiermee eerst met een goede bekende of vriend, en vraag wat hij of zij heeft gemerkt. Na een poosje oefenen kun je het zeker in de praktijk brengen.

Stem op de ander af

Als je de ander wilt bereiken, zorg dan dat je qua houding zijn gelijke wordt; stem op hem af. Hoe kun je bijvoorbeeld een kind het beste bereiken? Dit kun je doen door door je hurken te gaan, zodat je op gelijke hoogte komt. Wil je daarentegen de ander de les lezen, maak je dan groter: borst vooruit, kin omhoog. We lijken wat dat aangaat nog steeds erg veel op dieren. Desmond Morris heeft hierover heel interessante boeken geschreven en er sprekende films over gemaakt. Houd er echter rekening mee dat lichaamstaal een geheel van verschillende lichaamstekens is. Je kunt je natuurlijk wel proberen groot te maken om indrukwekkend over te komen, maar als je nog steeds je ogen neerslaat wanneer je door de ander aangekeken wordt heeft het geen effect. Let dus ook op de andere tekens. Tegen het kind op je hurken praat je zacht, met veel intonatie in je stem. Als je je groot maakt om overwicht op een ander te hebben, praat je wat luider (zonder te schreeuwen), je kijkt hem recht in de ogen en doet een stap naar voren, zodat je in zijn territorium treedt. Als de ander dan een stap naar achter doet heb jij (letterlijk) terrein gewonnen. Dit moet je overigens niet doen als hij niet naar achteren kan omdat hij al tegen de muur staat. Een kat in het nauw maakt immers rare sprongen en dat kun je ook bijna letterlijk aan mensen toeschrijven. Om je woorden kracht bij te zetten kun je felle handbewegingen maken. Dit mag met gebalde vuisten, maar richt die vuist niet op zijn gezicht, want zwaaien met een gebalde vuist richting gezicht is een regelrechte bedreiging, al sta je op tien meter afstand.

Houding ten opzichte van de ander

De houding die we aannemen is niet zo-maar, tenzij we alleen zijn. We passen onze houding aan anderen aan. Zojuist noemde ik al de houdingscongruentie, het nadoen van de ander of modelleren. Behalve dit kunnen we ook op andere manieren onze ver-houding tot de ander laten zien door onze houding. Ik wil hier een paar manieren noemen:

• symmetrische of asymmetrische houding
• gesloten of open houding
• toekeren of afkeren
• insluiten of uitsluiten

Symmetrische of asymmetrische houding

Een symmetrische houding is een houding waarbij de armen en benen, links en rechts in gelijke positie worden gehouden. Iemand die een symmetrische houding aanneemt, toont daarmee respect of onderdanigheid aan. Mensen die bidden, uit welke cultuur dan ook, nemen altijd een symmetrische houding aan. Ze zitten bijvoorbeeld geknield met gevouwen handen of staan met opgeheven handen. Ook bij mensen die formeel onze meerdere zijn en die we respecteren, zullen we vaak een symmetrische houding aannemen. Als we ons in iemands bijzijn meer ontspannen voelen, zullen we een asymmetrische houding aannemen. We kunnen dan bijvoorbeeld een beetje onderuit hangen, een been optrekken of de benen over elkaar leggen.

In het begin van een sollicitatiegesprek nemen de meeste sollicitanten spontaan een symmetrische houding aan. Ze zitten recht met hun armen op de stoelleuning of op tafel. Niemand hangt lekker onderuit in zijn stoel. Zou iemand dat wel doen, dan kun je je afvragen of hij de baan wel zo graag wil. Toch zou het niet goed zijn als de sollicitant het hele gesprek symmetrisch zou blijven zitten. Hij zou dan over komen als een houten klaas. Als de sollicitant in de loop van het gesprek een meer asymmetrische houding aanneemt, toont hij zich ontspannen. Natuurlijk moet hij nog steeds niet onderuithangen, maar hij kan bijvoorbeeld een beetje naar voren leunen in de richting van de persoon tegen wie hij spreekt, zijn stoel een beetje draaien of zijn arm op tafel leggen.

Gesloten of open houding

Iemand die zich niet zeker voelt in het bijzijn van de ander neemt een gesloten houding aan. Dan kruist hij zijn armen of benen of houdt hij een voorwerp, bijvoorbeeld een tas, voor zich. Daarmee schermt hij zich af voor een te intieme benadering. In het begin van een gesprek nemen we vaak een gesloten houding aan. We moeten eerst zien of we de ander wel kúnnen en wíllen vertrouwen. Als we ons wat meer op ons gemak voelen, kunnen we een open houding aannemen. Regel is dit echter niet. Veel mensen staan eigenlijk altijd met hun armen over elkaar of zitten met hun benen gekruist. Ze vinden dit juist een gemakkelijke houding. Om te beoordelen in hoeverre de ander zich bij ons op zijn gemak voelt, moeten we dus ook op andere tekens letten. Ook met onze handen kunnen we een open of gesloten houding aannemen. Met open, naar voren gestrekte handen, duiden we bijvoorbeeld onze onschuld of onwetendheid aan. "Hoe kan dit nu....?" "Ik heb het niet gedaan...!" "Ik wist het niet...!" Zeggen we hetzelfde met gebalde vuisten dan komen we agressief of weinig geloofwaardig over.

Toekeren of afkeren

Hoe meer belangstelling we hebben in de ander en in wat hij te vertellen heeft, hoe meer we ons naar hem toekeren. Dit toekeren doen we niet alleen door ons hoofd en lichaam naar de ander toe te draaien. Vooral de armen en benen hebben hierbij een belangrijke rol. Als je op een verjaardag bent, moet je er maar eens opletten hoe mensen zitten.

Als twee mensen elkaar vinden in een gesprek, keren ze meestal hun benen naar elkaar toe. De knie die het verst van de ander af is, kruist dus het been dat het dichtste bij staat. Daarmee draaien we ook ons lichaam en onze buitenste arm naar de ander en zo tonen we interesse. Soms zie je ook dat de benen juist de andere kant op wijzen. De gesprekspartners praten dan als het ware over hun eigen schouder naar achteren. Hierbij gaat het om een gesprek dat kort moet duren of waarbij ze het niet met elkaar eens zijn. Om met je knieën naar elkaar gekeerd te zitten moet er echter wel genoeg ruimte zijn. Als twee mensen die geen intieme relatie met elkaar hebben samen op een krappe bank zitten, en met elkaar willen praten, zullen ze eerst proberen om toch een stukje van elkaar te wijken.Als dit niet lukt, zullen ze praten, terwijl ze hun benen van elkaar afkeren; er moet voorkomen worden dat hun knieën elkaar raken. Ook als twee mensen staan te praten kun je zien of ze in elkaar zijn geïnteresseerd. Zo ja dan wijzen hun voeten naar elkaar toe. Wijst iemand zijn voet naar de deur, dan is hij waarschijnlijk al onderweg.

Insluiten of uitsluiten

Als een derde persoon zich wil mengen in het gesprek, kunnen we hem daarvoor de ruimte geven. De mensen die al met elkaar spreken, keren zich dan lichtelijk naar de ander toe. Hierdoor wordt hij betrokken. Als de anderen hem niet in het geprek willen betrekken, blijven ze naar elkaar toegekeerd. De ander staat er dan wat verloren bij en zal uiteindelijk vertrekken. Op scholen zie je soms kinderen in groepjes bijeen staan. Enkele kinderen vormen het centrum van een kring. Anderen staan er wat achter, in de tweede rang en komen ook zelden aan het woord. Een andere ongemakkelijke situatie doet zich voor als drie mensen op een bank zitten en alleen de twee buitensten met elkaar praten. Deze gaan dan op het puntje van de bank zitten en praten over de ander heen. De derde kan dan maar beter vertrekken.

Door je houding maar een klein beetje te wijzingen kun je je meer of minder naar iemand toedraaien. Zo laat je op subtiele wijze blijken of je hem wel of niet wilt betrekken bij een gesprek. Soms heeft de ander niet eens door dat je hem in- of uitsluit. Tijdens een groepsbespreking zoals een vergadering kan het ook voorkomen dat iemand wordt uitgesloten doordat anderen van hem wegdraaien. Je betrekt een ander door je naar hem toe te draaien. Bekijk het verschil op deze pagina

Onderlinge hoek: positie

De hoek die mensen ten opzichte van elkaar aannemen, noemen we de lichaamspositie. Zoals genoemd is de positie die je aanneemt tot elkaar bepalend voor het verloop van een gesprek. Ook de plaats aan tafel die mensen innemen tijdens een gesprek, kan daarom nogal wat verschil uitmaken. Wat betekent het als je tegenover iemand gaat zitten, naast hem of in een hoek van 90 graden? Lees het effect is van de plaats die je aan tafel kiest. Je zult daar dan de volgende keer zeker bewuster bij stilstaan.

tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie

Gerelateerde onderwerpen:

spreekhouding I  houdingtest I  actief luisteren I  afkeren/toekeren I  plaats aan tafel

Manipuleren kun je leren geschreven door lichaamstaalexpert Frank van Marwijk Meer dan 30.000 exemplaren! Bestellen via Managementboek Bestellen via Bol.com

Informatie

Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.

Bodycom Lichaamscommunicatie Voorschoten K.v.K. Haaglanden 28088572

https://www.lichaamstaal.nl e-mail: telefoon: 06 16024219

 Volg @lichaamstaal op Twitter

---