Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
Zo voert u een empathisch functioneringsgesprek
Tijdens een functioneringsgesprek ligt het accent gewoonlijk op - het woord zegt het al - het functioneren van de medewerker. Samen met hem evalueert u hoe hij zijn werk uitvoert. U kijkt daarbij naar het verleden en blikt vooruit op de toekomst. Daarbij richt u zich op praktische zaken. Vanwege deze insteek heeft een functioneringsgesprek vaak toch een beoordelend karakter. U kunt er ook voor kiezen om in een functioneringsgesprek minder accent te leggen op de werkuitvoering van de medewerker en meer op diens persoonlijke visie, ideeën en gevoelens. Het gaat er dan meer om wat de medewerker vindt van zijn werk en hoe hij de onderlinge samenwerking binnen het team ervaart. De mening en de gevoelens van de medewerker staan daarbij centraal.
Tijdens zo’n gesprek leert u de medewerker beter kennen en krijgt u inzicht in zijn motivatie. Ook worden de onderlinge verhoudingen tussen de medewerkers binnen het team duidelijker. Daarvoor is het wel nodig dat de medewerkers zich veilig genoeg voelen zich uit te spreken over zichzelf, hun collega’s en u. Ook moeten ze de heilige huisjes van de organisatie ter discussie kunnen stellen, zonder dat ze het idee hebben dat dit van invloed is op hun beoordeling, positie en/of salaris. De medewerkers moeten ook hun gevoelens kunnen uiten en zich daarin begrepen voelen. In een functioneringsgesprek dient u als manager daarom eerder een empathische houding aan te nemen dan een beoordelende en/of verwijtende houding.
Van begrip naar inleving
Door een empathische of inlevende houding aan te nemen tijdens een functioneringsgesprek, zorgt u voor meer diepgang in het gesprek. Er zullen niet alleen feiten, maar ook gevoelens worden uitgewisseld. Om gevoelens te kunnen begrijpen, moet u zich in zekere mate kunnen inleven in de ander. U dient niet alleen de letterlijke betekenis van de woorden van de medewerker te begrijpen, maar daar ook een beeld bij kunnen oproepen. U openstellen voor de gevoelens van uw medewerker begint met persoonlijke belangstelling voor die ander. Daarbij richt u uw volledige aandacht op de medewerker met de intentie hem ook gevoelsmatig te verstaan. Dit vraagt van u dat u zich kunt verplaatsen in de gevoelswereld van de medewerker. Vervolgens dient u dit begrip voor de emoties van de medewerker te reflecteren in het gesprek. Zo kan hij aan u merken dat zijn boodschap u raakt.
Als een medewerker zijn persoonlijke zorgen uitspreekt, kunt u uw medeleven tonen door een invoelende houding aan te nemen. Door een treurige mimiek te tonen laat u blijken dat u begrijpt wat de medewerker u vertelt en dat u met hem meeleeft. Alleen al het tonen van een dergelijke betrokkenheid is in veel gevallen heilzamer voor de medewerker dan goedbedoelde, maar ongemeende adviezen.
Luisteren op gevoelsniveau
Verbale informatie geeft u feitenkennis. Gevoelens laten zich echter niet zo gemakkelijk in woorden uitdrukken. De manier waarop de medewerker praat over zijn gevoelens, vertelt vaak meer dan de woorden die hij gebruikt en de voorbeelden die hij daarbij aanhaalt. Om gevoelens te snappen, is er dus ook meer nodig dan de formulering van de medewerker te vertalen. U moet zich inleven. Ware inleving kent ook een fysieke component. U dient hiervoor te luisteren op gevoelsniveau. Eerder heb ik geschreven over de non-verbale aspecten van het actief luisteren, waarbij u de spreker laat blijken dat u goed luistert en hem zo uitnodigt om verder te spreken. Luisteren op gevoelsniveau gaat nog een stapje verder. Hierbij reflecteert u de emotie van de spreker in uw expressie. U spiegelt de mimiek van de spreker terwijl u naar hem luistert. Als hij teleurstelling of verdriet laat blijken, kijkt u hem met soortgelijke blik aan terwijl u langzaam knikt. Vertelt hij iets vrolijks, dan knikt u sneller en lacht u erbij en laat hij zijn boosheid blijken, dan knikt u staccato en laat u een frons zien. En terwijl u dat doet, toont u zich niet alleen een betere luisteraar. U reflecteert ook de emotie van de ander en gaat die zelf ook voelen. Op die manier ontstaat bij u een parallelle emotie.
Spiegelen
Deze manier van spiegelen met uw gezichtsuitdrukking komt wellicht wat kunstmatig over. Toch blijkt deze manier van luisteren een positief effect te hebben op het wederzijdse begrip van emoties. Door de lichaamshouding en mimiek van uw gesprekspartner te spiegelen raakt u gelijkgestemd met de ander. Andersom geldt dat trouwens ook zo. Mensen die gelijkgestemd zijn, kopiëren vaak onbewust de lichaamshouding, de gezichtsexpressies en de manier van spreken van hun gesprekspartner. Na-apen bevordert de binding tussen mensen. Door imitatie lopen gesprekken soepeler; het wederzijdse begrip en de sympathie nemen toe. Empathie en kopieergedrag zijn nauw met elkaar verbonden. Zo blijken mensen die zich gemakkelijker kunnen inleven in anderen bijvoorbeeld eerder te gapen als anderen dat doen. In het contact met baby’s maken we ook al gebruik van spiegelen.
Een pasgeboren baby imiteert zijn ouders nog niet, maar enkele weken later zal hij al beginnen met het nabrabbelen van de geluiden die volwassenen maken en zal hij hun bewegingen gaan nadoen. Maar niet alleen de baby imiteert het gedrag van zijn ouders. Volwassenen doen op hun beurt hun kind na. Jonge ouders reageren met trots als ze constateren dat hun baby hen nadoet. Vreemd genoeg hebben zij vaak niet eens in de gaten dat zij meestal eerst zelf de baby imiteren. Elk gezichtje dat de baby trekt, evenals de bewegingen die hij maakt, worden door zijn ouders nagedaan. Dit wederzijds nadoen zorgt voor verbintenis en erkenning. Als een ouder de baby nadoet, voelt die op zijn beurt dat wat hij doet goed is en gewaardeerd wordt. In die zin heeft dit nadoen door de ouders ook effect op de ontwikkeling en het leerproces van de baby. (Uit: Lichaamstaal bij baby’s)
Afstemmen of zich afsluiten?
Als u zich empathisch opstelt tijdens het functioneringsgesprek, kunt u zich gemakkelijker afstemmen op de gevoelsbeleving van de medewerker. Daardoor kunt u zich ook beter verplaatsen in diens motivaties en drijfveren. U neemt hiervoor als het ware de emoties van de ander over. Belangrijk daarbij is dat u wel het onderscheid maakt tussen de emoties van uw gesprekspartner en die van uzelf. Hierin zit het voornaamste verschil tussen enerzijds empathie: inleving, en anderzijds commotie: medeleven (of zelfs medelijden). Bij empathie kunt u zich verplaatsen in het verhaal en de gevoelens van de medewerker. U voelt wat hij voelt, maar toch bent u niet emotioneel verbonden met de ervaringen van de ander. U kunt zich slechts een betere voorstelling maken van hoe de ander iets beleefd heeft. Bij het voelen van compassie: medeleven (of medelijden), roept de medewerker bijvoorbeeld emoties bij u op die aansluiten bij uw eigen ervaringen. Daardoor zou u zich ook emotioneel kunnen voelen.
Als u de emoties van uw medewerkers spiegelt, kunt u zelf ook enigszins worden meegevoerd in de gevoelens van die anderen. Wanneer u bijvoorbeeld grote betrokkenheid heeft bij het leed van een medewerker kunt u soms bijna hetzelfde gevoel ervaren. Sommige mensen laten zich geheel meevoeren met de emoties van anderen. Zij kunnen hierin lastig een grens voor zichzelf stellen en verdrinken bijna in de ellende van een ander. Deze mensen liggen nachten wakker en piekeren over de problemen van anderen die misschien al lang weer zijn opgelost. Het medeleven wordt hier medelijden en dat moet u zien te voorkomen. Dit is er de reden van dat veel gespreksvoerders zich emotioneel afsluiten als gesprekken moeilijk worden. Uit onderzoek blijkt zelfs dat artsen zichzelf kunnen aanleren een deel van hun hersenen af te sluiten, dat zorgt voor empathie met de pijn die een patiënt tijdens een behandeling voelt. Op dezelfde manier kan een psychotherapeut zijn werk blijven doen zonder dat hij steeds opnieuw emotioneel betrokken wordt bij de problematiek van zijn patiënten.
Kiezen voor empathie
Het op elkaar reageren met gelijksoortige emoties leidt gewoonlijk tot groot wederzijds begrip. U kunt zich daar vast wel iets bij voorstellen: samen lachen, samen huilen, samen boos zijn over iets... Het voordeel van een empathische luisterhouding is dat u zich optimaal afstemt op het gevoel van de ander. Overigens betekent dat niet dat u het altijd met hem eens hoeft te zijn. Een rechter kan zijn empathisch vermogen gebruiken als instrument voor het achterhalen van de motieven van een verdachte. Zo krijgt hij beter begrip voor de intentie achter een daad, zonder dat hij daarmee instemt. Hij doorvoelt op die manier wat de verdachte heeft gedreven, maar weet dit gevoel los te koppelen van zijn eigen gevoelens, waarden en normen. Door een empathische houding aan te nemen tijdens een functioneringsgesprek zult u de motivatie en drijfveren van uw medewerker beter kunnen begrijpen. De medewerker zal zich op zijn beurt ook meer begrepen voelen, doordat u zijn gevoelens erkent en reflecteert. Toch hoeft uw empathische houding geenszins in strijd te zijn met uw tegelijk professionele en misschien zelfs kritische houding ten opzichte van het functioneren van de medewerker.
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
Gerelateerde onderwerpen:
Dertien manieren om kritiek in ontvangst te nemen
Zeven manieren om met onterechte kritiek om te gaan
Komt uw kritiek wel aan?
Een kritische kijk op kritiek
De beoordelaar beoordeeld
beoordelen is vergelijken
Vier principes die uw oordeel kunnen kleuren
Hoe voert u een goed beoordelingsgesprek?
Foute manieren om een compliment te maken
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
functioneringsgesprek
beoordelingsgesprek
feedback
communicatie
mensenkennis
psychologie
complimenten
beïnvloeding
manipuleren
solliciteren
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie