Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
Speelt u op de bal of op de man?
Zakelijke besprekingen hebben vooral een inhoudelijk karakter. Er wordt daardoor soms voorbij gegaan aan persoonlijke betrokkenheid, gevoelens, onzekerheid en onderlinge verhoudingen. Als u daar geen aandacht aan geeft, kan het spel over de verhouding uitgespeeld worden via de inhoud. De meningen die worden uitgesproken hebben dan meer met de onderlinge relaties tussen de teamleden te maken, dan met het gespreksonderwerp zelf. Dit maakt de communicatie onzuiver. Daarom is het belangrijk dat u in uw team ook ruimte biedt aan metacommunicatie en evaluatie op betrekkingsniveau.
Spelen op de bal of op de man
Om samen te kunnen werken, is inhoudelijk overleg nodig. Tijdens vergaderingen wordt daarom veel aandacht besteed aan de inhoud van de agenda. Er wordt overleg gevoerd om ieders ideeën over de agendapunten duidelijk te krijgen. Er worden standpunten uitgewisseld en keuzes gemaakt. Vervolgens wordt een strategie bepaald over de uitvoering van de plannen die besproken zijn. Maar het blijkt dat in dergelijk overleg veel meer plaatsvindt dan alleen de input en output van inhoudelijke informatie. Samenwerken is ook meer dan slechts samen werken aan de ontwikkeling en/of verkoop van een product. Samenwerken is ook een samenspel. Elke goede voetbaltrainer weet dat er voor samenspelen meer nodig is dan werken aan de techniek en de conditie van de spelers. Het gaat ook om de onderlinge verhoudingen. De trainer moet inzicht hebben in aspecten als onderlinge sympathieën, erkenning en afgunst.
Interdependentie
In zakelijke besprekingen lijkt de inhoud van het overleg soms ook een ondergeschikte rol te hebben ten opzichte van het vaststellen van de onderlinge verhoudingen. Tijdens zo’n bijeenkomst wordt de relatie tussen de deelnemers aan de vergadering getest; soms ten koste van de onderwerpen. Er worden steken onder water gegeven en goede voorstellen afgekeurd. Soms is dat puur vanwege het elkaar iets (niet) gunnen, de gevoelde concurrentie en gebrek aan wederzijdse erkenning. De communicatie richt zich hier vooral op onuitgesproken vragen als: wie is er eigenlijk de baas, vind je me wel aardig en wat heb je voor me over? In de communicatie tussen mensen die dagelijks met elkaar te maken hebben is dergelijke uitwisseling gebruikelijk en ook wenselijk. Medewerkers moeten weten wat ze aan elkaar hebben, hoe ze elkaar kunnen vertrouwen en wat ze elkaar te bieden hebben. Paul Watzlavick spreekt over interdependentie: mensen die samenwerken en samenleven zijn wederzijds van elkaar afhankelijk - het is geven en nemen - en hierin moet een zeker evenwicht bestaan.
Emotioneel bankieren
Trainer en adviseur Jiska Jonker mailde mij afgelopen week haar visie over dit item: Iedere relatie in je leven is een vorm van ruilhandel. Die mag af en toe uit balans zijn, maar moet vroeg of laat altijd weer rechtgetrokken worden wil de relatie in stand blijven. Stephen R. Covey heeft het in deze context over de relatie-bankrekening. Dit is de rekening die automatisch geopend wordt als je contact legt met een collega, klant of medewerker. En op die relatie-bankrekening wordt bij en afgeschreven net als op een salaris- of bedrijfsrekening.
Verschillende niveaus
Communicatie vindt altijd plaats op twee niveaus: het inhouds- en het betrekkingsniveau. Op inhoudsniveau spreken we over een bepaald onderwerp. Tegelijkertijd communiceren we op betrekkingniveau over minder grijpbare, maar niet minder belangrijke facetten, zoals onderliggende bedoelingen, verwachtingen, vooroordelen, machtsaspecten en waardering. Het is daarom belangrijk om niet alleen aandacht te besteden aan wat er precies wordt gezegd, maar ook aan de manier waarop de boodschap wordt overgebracht. De woorden die we uitspreken worden telkens non-verbaal ondersteund of juist tegengesproken. Zo kunnen we door stiltes een onderwerp zwaarbeladen maken, met onze lichaamshouding de mate van belangstelling weergeven en met oogcontact het gesprek regelen.
Gevoelsaspecten
Goede woordkeuze en formulering zijn belangrijk om een mening te verduidelijken en begrepen te worden. Gevoelsaspecten worden eerder door middel van lichaamstaal uitgedrukt. We zijn ons meestal niet zo bewust van wat we non-verbaal communiceren, maar als we er meer op letten zien we het belang van lichaamstaal vaak wel in. Het is bijvoorbeeld wel mogelijk om niet te spreken, maar het is onmogelijk om niet te communiceren met lichaamstaal. Om grip te krijgen op de totale communicatie dient u niet alleen de woorden, maar ook de lichaamstaal van uzelf én die van uw relaties in ogenschouw te nemen. Kennis van non-verbale communicatie speelt een belangrijke rol bij het herkennen van de communicatiepatronen.
Evaluatie
Spreken over relatie, onderlinge verhoudingen en gevoelens gaat ons vaak moeizaam af. Hoe vinden we de juiste woorden om aan te geven wat we voelen, zonder de ander te kwetsen? Om deze reden stellen we het vaak uit om de ander te bekritiseren. We zijn bang dat de kritiek die we uiten ons later in een of andere vorm wordt afgerekend. En dus laten wet dit achterwege en communiceren over onze wrevel en irritaties via de inhoudelijke onderwerpen.
Het is belangrijk dat u ruimte geeft aan emotie en relatie. U kunt hiervoor, bijvoorbeeld om de maand, een teamvergadering beleggen waar het niet over inhoudelijke onderwerpen gaat, maar puur over de onderlinge communicatie en de samenwerking. Zo’n vastgesteld evaluatiemoment met het team is het moment om de communicatie onder de loep te nemen. Dit communiceren over de communicatie zelf wordt metacommuniceren genoemd. Hierbij komen vooral de betrekkingsaspecten aan de orde. U bekijkt dan met een helikopterview de interacties die in een bepaalde periode binnen het team hebben plaatsgevonden. Welke onderwerpen waren volgens u belangrijk, maar werden door de andere aanwezigen gedegradeerd door een houding van desinteresse? Welke onderwerpen kregen onevenredig veel aandacht. Waar uitte zich dat in?
Zo kijkt u naar ieders inbreng en zelf komt u ook aan de beurt. Hoe was uw houding als voorzitter? Liet u belangstelling blijken of toonde u weerstand? Reageerde u emotioneel of rustig? Was u betrokken of afstandelijk? Gaf u de andere aanwezigen het gevoel dat u hen als gelijkwaardige partners zag of bestonden er verhulde machtsconflicten?
Metacommunicatie
Evalueren is zinnig. Het is goed om daar een vast moment voor af te spreken. Verder blijft het ook in de reguliere vergaderingen zinvol om behalve de inhoud, ook de betrekkingsaspecten van de communicatie duidelijk te krijgen. Op die manier worden de communicatie over de gespreksonderwerpen en de meningen van de betrokkenen een stuk zuiverder. Hierbij is het nodig om de deelnemers aan de vergadering zo nu en dan aan te spreken op hun manier van communiceren. U spreekt dan niet over de inhoud van hun woorden, maar over de onderliggende betekenissen, de verhulde boodschappen en over de relationele kant.
'Je zegt wel dat je weinig waarde hecht aan mijn mening, maar toch merk ik aan je gezicht en aan je stem dat je teleurgesteld bent.'
Medewerkers kunnen verrast zijn wanneer u hen aanspreekt op de betrekkingsaspecten van de communicatie en u bijvoorbeeld iets over hun gezichtsuitdrukking zegt in plaats van over de inhoud van zijn boodschap. Toch is metacommuniceren binnen een team heel belangrijk om bedoelingen en verhoudingen duidelijk te krijgen. In veel gevallen blijft het ook tijdens zo’n evaluatiemoment moeilijk om in woorden uit te drukken wat we voelen. Bij elk contact metacommuniceren we ook door middel van lichaamstaal en dat is in veel gevallen zelfs effectiever: een boze blik, een wegwuivende hand, een glimlach of een vriendelijk knikje zijn veelal meer zeggend dan een moeizaam voorbereid evaluatiegesprek. Het is goed als u zich daarvan bewust bent!
Gedane zaken nemen geen keer!
Tijdens een evaluatiebijeenkomst kijkt u soms terug op zaken waaraan op dat moment inhoudelijk geen eer meer valt te behalen. Doordat het gespreksonderwerp dan van geringer belang is, kunt u zich beter richten op de communicatie zelf. Omdat u spreekt in verleden tijd, over een afgesloten project, is het minder bedreigend om ook de betrekkingsaspecten de revue te laten passeren. En ook hierbij is het voor teamleden gemakkelijker om u aan te spreken op uw rol in het geheel. De afstand in tijd maakt het minder bedreigend.
'Wij zijn van mening dat je te lang gewacht hebt met het geven van informatie over dit onderwerp. Als je ons hierover eerder in vertrouwen had genomen, zou dit de druk enigszins van de ketel hebben gehaald.'
'Het was prettig dat je ons zo snel op de hoogte stelde over dit voorstel, maar wij vonden het spijtig dat je een tussentijds overleg hierover op dat moment niet zinvol vond".
Doordat u zich minder richt op de inhoud, maar spreekt over non-verbale aspecten zoals tijd, verwachtingen en gevoelens, geeft u vooral te kennen hoe u de relatie met het team ziet.
Centraal tijdens dit overleg staan de manier waarop u als manager gezien wilt worden door uw medewerkers en de wijze waarop de communicatie in de toekomst dient plaats te vinden.
Bespreek uw gevoelens
Als er in het overleg tussen verschillende partijen tegenstrijdige belangen bestaan, kunnen de emoties soms hoog oplopen. De momenten dat dit gebeurt, zal niemand ontgaan. Het is dan meestal niet het goede ogenblik om elkaar hierover aan te spreken. Wel is het zinvol om hierop terug te komen tijdens de evaluatiebijeenkomst, op het moment dat de gesprekspartners wat beter afstand kunnen nemen van hun gevoelens. U kunt dan ook uw eigen gevoelens bespreken en de emotionele lading die u misschien bij de ander bemerkte benoemen. Uitwisseling van gevoelens kan bijdragen tot meer onderling begrip en openheid in contact.
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
voetbal
mensenkennis
manipuleren
invloed
onderhandelen
lichaamstaal
relativeren
communicatie
psychologie
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie