Home  Bodycom  Boeken  Video's  Communicatie  Lichaamstaal  Management  Emotie  Baby's  Leren  Cultuurverschil  Situatie  Persoonlijk  Clusters  Liefde  FAQ  Advies  Links
 


bol.com Partner

Griekse gebaren
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk

Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl

Lichaamstaal en cultuur

Lichaamstaal is cultuurafhankelijk

Spreken met handen en voeten

Als we op vakantie gaan naar een land waarvan we de taal niet spreken, zijn we meestal toch redelijk goed in staat om ons 'met handen en voeten' te verduidelijken. Zo lukt het ons altijd wel weer om een slaapplek te vinden en om de weg daarnaartoe te vragen. Ook komen we niet om van de honger omdat we ons eten niet kunnen bestellen. We spreken dus met handen en voeten, maar dat wil niet zeggen dat we een soort pantomime aan het opvoeren zijn. We maken onze gebaren misschien wel wat nadrukkelijker, maar spreken de ander daarbij meestal gewoon in onze eigen taal aan. Hoewel de ander onze woorden niet verstaat, kan hij uit onze intonatie en illustrerende gebaren veel opmaken.

Universeler dan gesproken taal

Lichaamstaal is veel universeler dan de gesproken taal. Er is aangetoond dat de basisemoties woede, vreugde, verdriet, angst, walging en verrassing onveranderd herkenbaar zijn aan de gezichtsuitdrukking bij mensen uit verschillende culturen. De bewegingen die de gezichtsspieren maken tijdens het uiten van deze emoties zijn aangeboren. Onderzoekers herkenden deze bewegingen ook bij blind- en doofgeboren baby's die deze bewegingen niet konden hebben aangeleerd of afgekeken. Ook lichaamstaal die op jonge leeftijd is aangeleerd vertoont veel overeenkomsten in verschillende culturen. Zo heeft wijzen met de vinger en knikken met het hoofd bijna overal dezelfde betekenis.

vingers

Dat is van-zelf-sprekend!

Toch kunnen we ons door deze vanzelfsprekendheden nog wel eens vergissen bij het beoordelen van de lichaamstaal van bewoners van andere culturen. Elders in deze site is al beschreven op welke wijze gelijke symbolen of embleemgebaren kunnen verschillen in betekenis. Toen Churchill aan het eind van de tweede wereldoorlog zijn gebaar voor 'victory' (overwinning) maakte, werd dat door de Engelsen niet evenzeer gewaardeerd als door de Amerikanen. In Engeland werd dit gebaar verward met het teken dat daar als zware belediging van een ander wordt gezien. Hierbij worden ook twee vingers omhoog gestoken in de richting van de ander, maar houdt de gebaarmaker de palm van zijn hand naar zich toegericht. De Engelsen zagen daar niet zoveel verschil in en ervaarden in het begin ook het gebaar van Churchill als beledigend.

Het opsteken van twee vingers kan nog veel meer betekenissen hebben, afhankelijk van de context. Vroeger op school moesten scholieren twee vingers opsteken om te laten weten dat zij naar het toilet wilden. Vaak ook wordt met dit gebaar het getal twee aangeduid: "twee bier!". Enkele jaren geleden plaatste 3vO vele affiches langs de weg waarbij grootheden zoals Ghandi, Kennedy en opnieuw Churchill de weggebruikers erop attent maakten dat ze twee seconden afstand moeten houden. 3VO heeft trouwens toch wat met gebaren. Onlangs introduceerde ze het sorrygebaar, waarmee weggebruikers elkaar hun spijt kunnen betuigen. Een mooi initiatief. Helaas is het gebaar niet zo goed afgestemd op internationaal verkeer. Het lijkt namelijk erg op een Grieks scheldgebaar: moutza! - zak maar in de stront!

Verkeerd gebruik van lichaamstekens kan verstrekkende gevolgen hebben. Bij ons kun je knipogen als teken dat je woorden als grapje zijn bedoeld. Doe je dit echter bij een Somalische vrouw dan zal zij dit als een ongepaste sexuele uitnodiging verstaan.

Namaste

Verschillende interpretatie

Gedragingen kunnen in andere culturen heel verschillend worden geïnterpreteerd. In Arabische landen groeten mannen elkaar bij elke ontmoeting met een handdruk. Mannen mogen vrouwen echter geen hand geven. In veel Aziatische landen is de handdruk helemaal niet zo gebruikelijk. Vaak heeft men daar een alternatieve manier van groeten zoals knikken met een hand op de borst of buigen in verschillende graden van diepte. Een bekende manier van groeten in het oosten is Namaste. Dit is een groet die zowel wordt getoond als uitgesproken.

Gewoonten en gedragsregels, bijvoorbeeld vanuit de religie kunnen grote invloed hebben op de lichaamspresentatie van bewoners uit andere culturen. David Pinto beschrijft in zijn boek interculturele communicatie een casus waarbij een Nederlander en een Arabier verwikkeld zijn in een moeizaam verlopende onderhandeling. Als uiteindelijk de Nederlander het contract heeft ondertekend, geeft hij dit met zijn linkerhand aan de Arabier en gaat hij tevreden onderuit zitten met zijn benen over elkaar. De Arabier weigert plotseling het contract te ondertekenen, tot stomme verbazing van de Nederlander. Wat de Nederlander hier blijkbaar niet wist is dat de linkerhand in Arabische culturen de zogenaamde onreine hand is. Men gelooft bovendien dat zaken die met de linkerhand gedaan worden onheil met zich mee brengen. Wat de Nederlander ook had moeten vermijden is het over elkaar slaan van zijn benen. In de Arabische cultuur is het tonen van de voetzool en teken van gebrek aan respect en zelfs een beledigende daad.

Essentiële lichaamstekens

Het is op zich wel begrijpelijk dat afgesproken gebaren in diverse culturen verschillende betekenissen kunnen hebben. Als we weten wat die andere betekenis is, kunnen we daar ook nog rekening mee houden tijdens ons contact met mensen uit andere culturen. Zelfs de gedragsregels die de andere cultuur vanuit religie oplegt kunnen we ons nog wel redelijk eigen maken. Lastiger wordt het als ook de lichaamstekens, die van essentieel belang zijn bij de regulatie van onze alledaagse communicatie, verschillen. Een westerling kan er bijvoorbeeld maar moeilijk aan wennen dat mensen uit Griekenland of India nee schudden als ze ja bedoelen en ja knikken als ze nee bedoelen. Dit valt ook bijna niet aan te leren en als we binnen zo'n andere cultuur gaan wonen zijn we ons vaak eerder de taal machtig dan het gebruik van deze bewegingen. Ongeschreven regels over afstand, aanraking en oogcontact zijn eveneens cultuurafhankelijk en kunnen daarom ook een beperking zijn tijdens het contact met de ander.

Afstand

Nederlanders die voor het eerst in contact treden met mensen uit landen in het midden-oosten beschijven de lichamelijke afstand die deze mensen tijdens het gesprek aanhouden soms als benauwend en noemen deze mensen zelfs opdringend. We kunnen ons minder makkelijk voorstellen dat dezelfde mensen ons maar koele kikkers vinden vanwege onze grote afstandelijkheid. Onze cultuur dicteert dus bij welke afstand tot anderen we ons op ons gemak voelen. Volgens Oomkes in zijn boek Communicatieleer bewaren Arabieren en Latijns-Amerikanen de kleinste afstand tijdens het voeren van een gesprek, Zweden en Schotten de grootste. Wij Nederlanders staan in dit opzicht nog dichter bij de Zweden dan bij de Arbieren; dat wil zeggen, we houden 'behoorlijk' grote praatafstanden aan. Regelmatig zijn mensen uit verschillende culturen waargenomen die samen een hele zaal doorliepen, terwijl ze met elkaar gesprek waren. De een deed steeds een stap naar achteren om een prettige afstand aan te houden. De ander sloot om dezelfde reden steeds aan door een stap naar voren te doen.

Aanraking

Evenals afstand is de frequentie en duur van aanrakingen tijdens onderling contact verschillend per cultuur. In Zuid-Europese landen en op de Balkan raken mannen elkaar bijvoorbeeld veel meer aan dan bij ons. In veel van deze landen zoals Rusland, Iran of Irak is het zelfs gebruikelijk dat mannen elkaar kussen bij een ontmoeting. Bij ons zijn dergelijke onderlinge aanrakingen van mannen zeer ongebruikelijk. In sommige landen is het vanuit religieuze overwegingen ongewenst dat mannen en vrouwen elkaar aanraken in een terloops contact.

Oogcontact

Het is voor ons zo vanzelfsprekend dat we elkaar aankijken tijdens een gesprek, dat we de geloofwaardigheid van anderen die dat niet doen in twijfel brengen. Toch is het niet in alle culturen zo gebruikelijk om elkaar aan te kijken. In Japan is oogcontact tijdens een gesprek bijvoorbeeld niet zo vanzelfsprekend als bij ons. Van Japanners is bekend dat zij hun gesprekspartner niet aankijken, maar in plaats daarvan naar de hoogte van diens hals staren. In veel oosterse culturen getuigt het van respect om de ogen neer te slaan.

Aanleren van interculturele lichaamstaal?

Lichaamstaal kan behulpzaam zijn bij het aangaan van contact met mensen die een andere taal spreken. Maar zoals je gezien hebt is deze taal minder universeel dan we misschien zouden denken. Verkeerd geïnterpreteerde lichaamstaal kan leiden tot onbegrip vanwege totaal verkeerde conclusies. Betekent dit dat we behalve de taal ook de lichaamstaal van verschillende culturen moeten aanleren? Het is bijna niet mogelijk om je de verschillende lichaamstaal van alle culturen eigen te maken. Probeer bijvoorbeeld maar eens iemand langer aan te kijken dan je gewend bent. Dit moet je dan zeer bewust doen want het druist eigenlijk tegen je gevoel in. Ook de afstand die we tot anderen aanhouden en de mate van aanraking die we gewend zijn in onze eigen cultuur zijn een tweede natuur geworden. Zoals gezegd kan het wel handig zijn om van bepaalde gebaren te weten dat je ze beter niet kunt maken in een andere cultuur, maar alle gebaren uit een andere cultuur leren zou een behoorlijke studie vergen. In ieder geval is het belangrijk dat je je in het contact met een inwoner van een ander land of andere cultuur bewust bent van het feit dat zijn gedrag en non-verbalecommunicatie kunnen verschillen met die van jou. Als je de ander benadert met respect en vriendelijkheid, kun je eigenlijk niet zoveel verkeerd doen.


Groeten in verschillende culturen
Lichaamstaal is voor het grootste deel universeel, maar sommige gebaren verschillen per cultuur. Zo is de manier waarop we groeten niet in elke cultuur gelijk. Lichaamstaaldeskundige Frank van Marwijk geeft voorbeelden van de lichaamstaal bij het groeten in verschillende culturen. De zussen Esmaa, Jihad en Hajar Alariachi, ook wel bekend als de Meiden van Halal bespreken welke van deze manier van groeten gepast is vanuit de islam. Uitzending EditieNL naar aanleiding van het wel of niet handen schudden.


tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie

Internationale lichaamstaal:
Griekse gebaren I Franse gebaren I Namaste

Lichaamstaal bij baby's Frank van Marwijk   Lichaamstaal bij baby's  
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.

 Meer informatie
 Hoofdstukindeling
 Online bestellen

Manipuleren kun je leren

geschreven door lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk


Meer dan 30.000 exemplaren!
Bestellen via Managementboek
Bestellen via Bol.com

Informatie

Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.

Bodycom Lichaamscommunicatie
Voorschoten
K.v.K. Haaglanden 28088572
https://www.lichaamstaal.nl
e-mail:
telefoon: 06 16024219


Lichaamstaal helpt bij het neerzetten van een sportieve prestatie. Griekse gebaren

Terug naar Index










Boeken op onderwerp:
cultuurverschillen
intercultureel
interculturele communicatie
cultuurgeschiedenis
contact
commmunicatie
gebruiken
taal en cultuur
lichaamstaal

Doe niet zo moeilijk
De kunst van het relativeren
Doe niet zo moeilijk - de kunst van het relativeren
Een nieuwe uitdaging? Zet dan je schouders eronder! Valt het uiteindelijk tegen? Haal dan je schouders op! #lichaamstaal #relativeren.

Bestellen bij:
Managementboek.nl
Bol.com

Meer over relativeren


Manipuleren kun je leren
Meer dan 30.000 exemplaren!
Manipuleren kun je leren
Frank van Marwijk schrijft over subtiele lichaamstaal en beïnvloeding via onbewuste kanalen in zijn boek Manipuleren kun je leren

Bestellen bij:
Managementboek.nl
Bol.com


Het groot complimentenboek
Het groot complimentenboek
Er is nu een vernieuwde druk van Het groot complimentenboek .

Bestellen bij:
Managementboek.nl
Bol.com

Meer complimenten


Lichaamstaal bij baby's
Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk.

Meer informatie
Hier bestellen.


Boek: Lichaamstaal
Alles wat je moet weten om mensen te begrijpen en te beïnvloeden.
Lichaamstaal, Frank van Marwijk
Het standaardwerk op het gebied van non-verbale communicatie.

Bestellen bij:
Managementboek.nl
Bol.com





Nieuwe pagina's:
Lichaamstaal in het onderwijs
Complimenten in relaties
Persoonlijke lichaamstaal
Combinaties van lichaamssignalen
Ruzie maken
Expressiespel
Schaduwen lezen?
Ogentest
Gedachtenlezen?
Ik weet het niet...

Laatste artikelen:
Evenwicht werk en privé
Flexibel doelen stellen
Grip op emoties
Representatief overkomen
Urgent en belangrijk
Les in mensenkennis
Verspillingen voorkomen
Sprakeloze aansturing
Speelse complimenten
Hoe gemiddeld ben je?
Nieuwjaarsconference
Geslaagde voornemens
Meer structuur

Meer artikelen van
Frank van Marwijk