Lees alles over lichaamstaal in het boek van lichaamstaalexpert Frank van Marwijk

Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl

---

Fotoshow:
De emoties van de voetbalsupporter

Lichaamstaal en sport

In elke situatie waar mensen bijeen zijn, communiceren we door middel van lichaamstaal. Ook in de sport ontbreekt deze communicatie dus niet. De spelers geven elkaar voortdurend boodschappen tijdens hun spel, soms bedoeld, maar vaak ook onbedoeld. Het is zelfs zo, dat kennis van deze niet uitgesproken taal een verschil kan uitmaken tussen winnen of verliezen. Hiertoe worden bepaalde lichaamstekens zeer welbewust gemaakt en andere juist verhuld.

Verhullen van lichaamstaal

Het verhullen van lichaamstaal is het meest bekend bij pokeren. De pokerspeler moet voorkomen dat de tegenspeler aan zijn gezicht kan aflezen of hij goede of slechte kaarten in handen heeft. Iedereen kent de term 'pokerface' die de uitdrukkingsloze mimiek van de speler aanduidt. De speler houdt zijn gezicht in de plooi, en kan zelfs beter een pet en een zonnebril dragen, om ook de moeilijk controleerbare tekens bij opwinding, zoals vergroting van zijn pupillen en knipperen met zijn ogen, te maskeren. Maar behalve op zijn gezicht moet de speler ook op de rest van zijn lichaam letten. Wrijven aan zijn kin of heen en weer schuiven op zijn stoel kunnen verraderlijke tekens zijn. Zelfs de manier waarop zijn handen de kaarten bespelen en zijn ademhaling moeten onder controle blijven. Hij mag dus geen krachtige bewegingen, of sierlijke zwaaien maken met een goede kaart, of diepe zuchten slaken bij het zien van slechte kaarten. Ook de tijdsduur van het kijken naar de kaarten en het al of niet maken van oogcontact met de tegenspeler zijn 'verklikkers'. Zo blijkt een speler langer naar slechte kaarten te kijken dan naar goede. Bij goede kaarten vermijdt hij eerder het oogcontact met de tegenspeler. Spelers die de kunst beheersen om te bluffen zonder een spier te vertrekken, kunnen rijk worden van dit spel. Een andere techniek die door pokeraars wel eens wordt gebruikt is het juist overdrijven van hun lichaamstaal. De joker zit dan niet in het spel, maar tegenover je aan tafel. Deze techniek is echter niet makkelijk en vraagt een nog grotere beheersing van lichaamstaal. Bij kaartspelen zoals poker wordt in dus erg goed gelet op de lichaamstaal van de tegenspeler, maar ook bijvoorbeeld bij schaken blijkt een speler aan de lichaamstaal te kunnen waarnemen hoe de tegenstander over een zet nadenkt.

Lichaamsbeweging

Veel mensen beschouwen poker of schaken niet als een sport. Het competitieve element er van is voor hen niet genoeg om over sport te kunnen spreken. Voor hen moet er behalve lichaamstaal ook lichaamsbeweging aan te pas komen. Ook bij dynamische sporten wordt gecommuniceerd. Vooral in teamsport is het de kunst om tekens te geven aan medespelers, maar deze te verhullen voor de tegenspeler. Ik zal het gebruik van lichaamstaal bij voetbal als voorbeeld stellen.

Lichaamstaal bij voetbal

Als gesproken wordt over de lichaamstaal bij voetbal wordt meestal het eerst gedacht aan de handgebaren waarmee de trainer zijn jongens vanaf de zijlijn instrueert en aan de tekens die de spelers aan hun teamgenoten geven. Met een opgestoken hand kan een speler aanduiden dat hij vrij staat en met een hoofdknik kan een keeper aan een speler laten weten waar hij moet staan. We vergeten echter vaak dat een voetballer ook tekens aan de tegenspeler geeft. Kennis hiervan kan het verloop van het spel in een bijna even grote mate beïnvloeden als bij het pokeren. Bij voetbal en andere balsporten geven mimiek, oogcontact, houding, stand van de voeten, versnelling of vertraging en blikrichting belangrijke informatie aan de tegenspeler.

Blik- en looprichting

Als we in een volle winkelstraat lopen, komt het maar weinig voor dat we tegen iemand opbotsen. Mensen lopen in principe in een rechte lijn. Als iemand recht op ons af komt lopen, zien we dit al vanuit onze ooghoek. We kijken de ander dan kort aan en kijken daarna in de richting waar we hem zullen passeren. Dit is een tweede natuur en dit gaat dan ook maar zelden fout.

Als een voetballer zijn tegenspeler wil passeren, zal hij van nature ook een blik werpen in de richting waar hij heen gaat. Naar links lopen, terwijl je naar rechts kijkt, is heel onnatuurlijk. De tegenspeler kan door de blikrichting van de speler dus informatie krijgen over de kant waar hij hem vermoedelijk wil passeren. Voetballers worden getraind in technieken om de tegenspeler hierin te misleiden.

Het is bijvoorbeeld mogelijk om de bal aan de ene kant van de tegenspeler langs te spelen en zelf aan de andere kant te passeren. De tegenspeler raakt hierdoor in verwarring omdat hij eerder verwacht dat de speler de bal meeneemt in de richting waarin hij kijkt en zich verplaatst.

Strafschop

Een strafschop is ook een moment waarbij kennis van lichaamstaal van groot belang is. De keeper weet niet waar de speler de bal zal richten. De speler anderzijds kan ook nog niet inschatten naar welke kant de keeper zal duiken. De richting van de aanloop en de blikrichting van de speler kunnen voor de keeper belangrijke tekens zijn. Een speler die nooit doel mist bij de trainingen, zal door de oplopende spanning bij een belangrijke wedstrijd meer moeite hebben met het verhullen van deze signalen. Ook de keeper moet voorkomen dat de stand van zijn voeten en de kant waar hij heen kijkt zijn keuze van richting verraden. Overigens is uit verschillend onderzoek gebleken dat keepers bij een strafschop vooral aan de stand van de heupen zouden moeten kunnen zien in welke richting de bal geschoten wordt.

Hier kun je meer lezen over de lichaamstaal bij strafschoppen.

'Ik sta vrij!'

Zoals eerder genoemd kan een speler die vrij staat om de bal te krijgen, dit door middel van een handgebaar kenbaar maken aan de keeper of aan een medespeler. Erg subtiel is dat echter niet, want dit teken wordt ook gezien door de tegenspelers die dan meteen voor dekking zorgen. Ook versnelling van de pas is een teken dat opvalt. De meeste voetballers proberen zich daarom eerst langzaam naar een open plek te verplaatsen en zoeken oogcontact met de speler aan de bal. Als deze het oogcontact beantwoordt, verplaatsen zij zich versneld in de richting waar ze de bal verwachten.

Nog meer trucs..

Dit zijn maar een paar voorbeelden van het gebruik van lichaamstaal bij voetbal, maar eigenlijk kun je ieder oogcontact, elke houding, beweging en aanraking die tijdens het spel gemaakt worden, zien als een uitdrukking in lichaamstaal. De spelers van beide partijen zijn dus voortdurend in communicatie met elkaar. Hierbij worden verschillende trucs gebruikt om de tegenspelers op een dwaalspoor te brengen. Zo wordt bij het aangooien van de bal vanaf de zijlijn, soms een andere speler aangekeken dan waarnaar de bal wordt gegooid, maar de speler die de bal wel krijgt heeft misschien al eerder een seintje gekregen in de vorm van een korte blik. Elke schijnbeweging die wordt gemaakt hoort tot dit communicatieve spel en ook de scheidsrechter moet zich daarvan bewust zijn. Na te zijn getackeld worden door de spelers soms spectaculaire duiken gemaakt, alleen om de aandacht van de scheidsrechter te trekken. Een scheidsrechter die daar bewust van is, straft dit af met een non-verbale maar zeer betekenisvolle greep naar het borstzakje. Zijn kaarten zijn vaak verrassender dan die van de pokeraar.

De andere kant van deze sport

Bij de beschrijving van de lichaamstaal van voetbal is het ook aardig om deze sport eens te vanaf de andere kant te bekijken. We draaien dus onze stoel een halve slag en kijken vanaf het veld naar de lichaamstaal van de supporters op de tribune en voor de buis. De supporters dossen zich uit in felle kleuren en leven het spel mee met grote emotie. De spanning is van hun gezicht af te lezen en ze tonen hun vreugde uitbundig. Ook hun verslagenheid laten ze zichtbaar blijken. Het op deze manier genieten van het schouwspel van voetbal doen we het liefst samen. Samen kunnen we het best delen in de vreugde en ook in de tegenslag. Helaas wordt voetbal de laatste tijd steeds meer geassocieerd met agressie. Kijk maar eens wat een veiligheidsmaatregelen er al bij voorbaat zijn genomen rondom het spektakel van Euro 2000. Maar het zijn niet de voetballers die deze slechte naam veroorzaken, het is het gedrag van de supporters. Er aan meewerken dat voetbal een leuke sport blijft voor iedereen, zonder associatie met agressie, dat doen we immers ook samen!

Elke sport kent zijn eigen lichaamstaal

In de vorige alinea's heb ik een paar voorbeelden gegeven van lichaamstaal bij voetbal. Er zijn nog veel meer voorbeelden te noemen van lichaamstaal bij voetbal en van sport in het algemeen. De lichaamstaal en communicatieve aspecten van sport zijn talrijk, en dit interessante onderwerp zou genoeg stof kunnen bieden voor een aparte website of een dik boek. Iedere sport kent ook zijn eigen specifieke aspecten van de lichaamstaal. Zo kunnen wielrenners bijvoorbeeld door om te kijken, een teken geven aan hun achtervolgers en maken judoka's slim gebruik van de bewegingen van hun tegenstander, om hun stabiliteit aan het wankelen te brengen. Kunstschaatsers en dansers moeten niet alleen een spectaculaire act opvoeren, maar evenzeer letten op hun glimlach en op de interactie met hun partner. Ook voor roeiers ligt het accent op ritme en afstemming op elkaar. Bij schoonspringers is de houding van groot belang, evenals bij schermers die al door een geringe verkeerde beweging aan hun tegenstander een teken van onstabiliteit geven. Zij zouden dit zeker ook aan de ogen en de mimiek kunnen zien als het gezicht niet met een masker zou zijn bedekt. Boksers kunnen soms aan de bewegingen van de schouders en aan de ademhaling van de tegenstander bemerken dat deze wil toeslaan, en dan tijdig hun verdediging aanpassen. Misschien beoefen jij zelf nog wel een andere sport waarin je bepaalde aspecten van lichaamstaal herkent, die ik hier niet heb genoemd. Het is aardig om daar eens over na te denken, omdat je op deze wijze het sporten vanuit een heel ander gezichtspunt bekijkt dan we gewend zijn.

tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie

  Lichaamstaal bij baby's  
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.

 Meer informatie
 Hoofdstukindeling
 Online bestellen

Informatie

Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.

Bodycom Lichaamscommunicatie Voorschoten K.v.K. Haaglanden 28088572

https://www.lichaamstaal.nl e-mail: telefoon: 06 16024219