Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
Zoutloze kritiek? Voeg zelf het zout toe!
Stelt u zich eens voor dat u een kind van drie jaar bent. Ik geef u een doos met blokjes. Enthousiast begint u met het bouwen van een toren. Hij stort in. U laat zich nog niet ontmoedigen. U begint opnieuw. Telkenmaal stort uw toren in. Niets aan de hand! Gaandeweg doet u ontdekkingen. Als u de blokjes niet recht boven elkaar legt, maar trapsgewijs, dan blijven uw muren beter overeind. Toch hebt u de kneep nog niet helemaal te pakken. De blokjes liggen nog een beetje scheef en dat maakt uw bouwwerk instabiel. Een nieuwe instorting! Maar u blijft het proberen en proberen totdat...
De eerste kritiek
Nu komt uw oudere broertje of zusje eraan. Hij ziet u klungelen met de blokjes en duikt ertussen om u te "helpen". In no time zet uw sibling een stevige toren neer. Klaar, de toren staat! Toch bent u niet blij want het is niet úw toren. U wilt het zelf doen en dat laat u blijken ook! U geeft de toren een duw en begint opnieuw met bouwen. Uw broertje of zusje kijkt kritisch toe. Dat maakt het niet makkelijker. Alleen al de aanwezigheid van de ander - die heeft bewezen dat hij of zij het wel goed kan - maakt u nerveus. U let er helemaal niet meer op of de blokjes nog mooi trapsgewijs liggen. Uw doel is nu zo snel mogelijk resultaat te behalen en natuurlijk gaat dat fout: boem! Uw zorg wordt bevestigd. Uw broertje of zusje begint nu opmerkingen te maken over uw steeds falende pogingen:
Je doet het niet goed...!
Je bent onhandig...!
Je bent dom...!
Deze kritiek maakt u boos en uw boosheid zorgt ervoor dat u nog minder nadenkt en slordiger werkt. U wilt laten zien dat u het wél kunt. U wilt dat het snel gaat. U wilt dat het meteen perfect is. Het lijkt wel een wedstrijd geworden waarin u zich wilt bewijzen. Dat lukt niet. Het instorten van uw toren wordt een frustratie. U huilt en schreeuwt en stampt op de grond. Uw broertje of zusje besluit opnieuw te helpen en weer staat de toren er snel. Tenslotte geeft u het op. U wilt geen torens meer bouwen. U wilt niets meer! Dit is het moment van aangeleerde hulpeloosheid.
Het effect van mislukkingen en kritiek
Nu bent u geen kind meer. U hebt de nodige levenservaring opgedaan. U hebt in uw werk te maken met volwassen mensen. U laat zich dus niet meer frustreren als dingen fout gaan en u ontvangt kritiek als een leerzame les - ook als die kritiek even niet zo tactisch gebracht wordt. Toch?
In werkelijkheid is dat niet zo simpel. We reageren soms nog steeds op een vergelijkbare manier als we als kind hebben gedaan. We kunnen niet altijd evengoed tegen ons verlies of we raken gefrustreerd als iets niet lukt. En op dat moment maken we meer fouten. En als we kritiek krijgen, worden we boos of trekken ons dat persoonlijk aan. We luisteren maar slecht naar de lessen die erin verborgen zitten.
Veel volwassenen worden verlamd door alleen al de vrees voor mislukking of kritiek. In dat geval gaan we er bij voorbaat al vanuit dat het niet zal lukken, dat het verkeerd zal gaan en dat anderen er commentaar op zullen hebben. We geloven niet langer in onszelf en dat belemmert ons om met iets nieuws te beginnen. Ook als we zien dat anderen iets goed kunnen, is dat niet langer een aanmoediging om dat ook te gaan doen, maar houdt ons juist tegen uit angst voor afkeuring.
Wat voor kritiek krijgt u?
In ons leven hebben we te maken met andere mensen. Die andere mensen hebben soms andere ideeën over wat goed is en hoe iets gedaan moet worden. Dat kan terecht of onterecht zijn. Veel mensen kunnen werkelijk iets beter dan wij. Ze beheersen bepaalde vaardigheden of hebben meer ervaring. Van hun adviezen kunnen we veel leren. Anderen zijn het met ons oneens en geven kritiek omdat ze denken dat ze het beter weten, terwijl dat niet zo hoeft te zijn. Sommigen geven kritiek en terechtwijzingen vanwege hun eigen frustraties of om hun positie te versterken. Ze kraken gemakkelijk af wat anderen doen zonder met alternatieve oplossingen te komen.
Ieder mens heeft zijn eigen drijfveren en soms verborgen agenda’s. Niet elke kritiek is daarom even opbouwend en vriendelijk bedoeld. Sommige kritieken lijken eerder op uitingen van vijandigheid dan bedoeld als lesmateriaal. Vaak zijn het dezelfde personen die naar uw gevoel steeds wat te zeiken hebben. Dat kan overigens eerder met de persoon zelf dan met u te maken hebben. Er zijn bijvoorbeeld mensen die vanuit hun eigen gevoel van perfectie steeds mailtjes sturen waarin ze u laten weten dat u iets hebt nagelaten, hebt vergeten of fout hebt gedaan. Er wordt verder niet over gesproken, maar na het zoveelste mailtje van zo’n persoon gaat het u irriteren. Feitelijk kunt u er weinig tegenin brengen, want de ander heeft gelijk. Maar wat kunt u ermee? Iedereen maakt wel eens fouten en het is de vraag of uw oplettendheid verbetert als u daar steeds mee wordt geconfronteerd. Integendeel, het kan u onzeker maken of u het allemaal wel zo goed doet.
Hoe neemt u de kritiek in ontvangst?
Eerder beschreef ik Dertien manieren om kritiek in ontvangst te nemen. Elke beschreven manier (waarin u de uitingen van bijhorende lichaamstaal kunt herkennen), zegt iets over u als persoon en over de manier waarop u met kritiek omgaat. Het maakt vaak ook uit wat voor soort kritiek u krijgt (zie hierboven) die bepaalt hoe u erop reageert. Wellicht bent u geneigd om positief gebrachte kritiek eerder ter harte te nemen. De kritiek waarmee alleen de frustraties van de ander geventileerd lijkt te worden, legt u misschien eerder naast u neer. Toch is het goed om in zo’n geval te beseffen dat elke kritiek leerzaam kan zijn. Het leert u misschien niet wat u per se beter of anders moet doen. Het leert u dan wel wat de ander belangrijk vindt en hoe hij of zij tegen u aankijkt. Kritiek krijgen geeft u, hetzij inzicht, hetzij mensenkennis. U leert in het laatste geval wat over de kritiekgever.
In beide gevallen is het goed om de kritiek die u ontvangt uit te diepen. Als de ander meent dat u iets niet goed doet, vraag dan aan de ander waarom die persoon dat vindt en hoe die persoon het anders zou doen. Vraag om tips en laat zien dat u die opvolgt. Of leg uit waarom u toch voor uw werkwijze kiest. Zelfs als de ander alleen wil bewijzen dat hij of zij iets beter kan (zoals het broertje of zusje in het begin van het artikel) of ongezouten kritiek geeft (zoals het broertje/zusje later doet) is het verstandig om iets meer te weten te komen over waar die kritiek (opeens) vandaan komt. Voor het in ontvangst nemen en verwerken van kritiek, kunt u de volgende stappen nemen.
1. Geef een teken van leven
Als u kritiek krijgt, kunt u doen alsof u het niet gehoord hebt. U kunt een kritisch mailtje onbeantwoord laten. Of u kunt uw schouders ervoor ophalen. De kritiekgever zal zich dan niet gehoord voelen. Het gevolg is dat de kritiek zich telkenmaal in één of andere manier blijft herhalen. U blijft kritiek ontvangen over hetzelfde en de stroom mailtjes met ‘aandachtspuntjes’ zal niet verminderen. Laat liever blijken dat u de ander hoort (of leest). Beantwoord het kritische mailtje. Luister wat de ander zegt, compleet met knikken en hummen. Herhaal in eigen woorden wat u de ander hoort zeggen. Dat laatste heeft twee functies. Allereerst voelt de ander zich gehoord en begrepen. Ten tweede neemt u elk misverstand weg. Soms horen mensen immers kritiek, terwijl het helemaal niet als kritiek bedoeld is. Met mail is dat nog veel erger omdat daarbij de non-verbale ondersteuning ontbreekt. Als ik u de vraag e-mail: Waarom heb je me dat niet eerder verteld? Kunt u dat misschien lezen als een verwijt, terwijl ik juist bedoel dat ik u had kunnen helpen als ik het wist.
2. Voeg zelf het zout toe
In de tweede stap probeert u de inhoud en de bedoeling van de kritiek helder te krijgen. Vraag om uitleg, voorbeelden en suggesties. Bedenk dat ook gefundeerde en ongerichte kritiek zoals: "Ik erger me dood aan hoe het er hier aan toegaat" of: "met jullie is het altijd gelazer", niet voor niets wordt geuit. Deze kritiek noemt geen specifieke persoon en vertelt ook niet wat er anders kan. Het valt daarom onder de categorie "ongezouten kritiek". De manier om daarmee om te gaan is wat ik noem: zelf het zout toevoegen. Stel vragen waardoor de kritiek meer betekenis en inhoud krijgt waardoor deze verandert in een waardevolle suggestie voor verbetering.
3. Zorg voor een positief kader
Kritiek krijgen voelt in eerste instantie als negatief. Het is niet leuk om kritiek te krijgen. Anderzijds kunt u ook bedenken dat de ander hiermee aandacht laat blijken. Hij of zij heeft moeite gedaan om iets te zien en u daar op attent te maken. Voor kritiek geven is ook moed nodig. Je maakt je immers niet altijd populair als brenger van slecht nieuws. De ander zou het misschien gemakkelijker hebben kunnen negeren waardoor u belangrijke informatie, bijvoorbeeld om iets te kunnen herstellen, zou hebben gemist. Waardeer de kritiekgever daarom voor het feit dat hij of zij u ergens op attent maakt.
Ook als de kritiek onterecht lijkt en/of op een botte manier gebracht wordt, is het raadzaam om positief te blijven. Herkader de verwijten als positieve suggesties en dank de ander voor zijn/haar opmerkzaamheid. Misschien had de ander zijn dag niet of is het gewoon een mopperkont. Dat neemt niet weg dat er toch een greintje waarheid in kan zitten. Zo niet, laat u dan toch niet beïnvloeden door negatief sentiment. Laat u niet ontmoedigen of frustreren maar toon u vriendelijk en serieus belangstellend. Probeer er voor uzelf en de ander zoveel mogelijk goeds uit te halen.
4. Reageer op de inhoud
Als u begrijpt waar de kritiek over gaat, u het zout hebt toegevoegd en de ander hebt gewaardeerd voor zijn of haar inbreng, kunt u het hebben over de inhoud. Schiet niet in de verdediging, maar wees voornemend iets met de kritiek te doen. Dat betekent niet dat u als een geslagen hond alles wat iemand inbrengt moet accepteren. Het betekent dat u er iets van leert (over de inhoud of over de ander) en dat u laat blijken dat u het serieus neemt. Als u zich kunt vinden in de inhoud, kunt u besluiten iets te veranderen. De kritiekgever kan u daarbij misschien helpen. Hij of zij kan suggesties doen, iets uitleggen of laten zien hoe hij of zij het zelf zou aanpakken. U kunt afspreken er op een later moment op terug te komen om een en ander te evalueren. Maak er zo mogelijk een gezamenlijk project van waarin de kritiekgever ook een rol toebedeeld krijgt.
5. Geef feedback op de feedback
Indien er ergernis bestaat over feedback, gaat het vaak niet om de inhoud, maar meer om de manier waarop het gebracht wordt. Naast het creëren van een positief kader, zoals in het vorige punt is genoemd, is het soms zinvol om het te hebben over de kritiek zelf. Het gaat hierbij om een stukje metacommunicatie over de kritiek. Zo kunt u het bijvoorbeeld hebben over de toon waarin de kritiek geuit wordt en het feit dat het per mail plaatsvond. Laat weten wat dat gevoelsmatig met u doet. Het kan ook gaan over de inhoud of het moment waarop de kritiek geuit werd. Het is bijvoorbeeld prettig als kritiek komt op een moment dat er nog iets veranderd en hersteld kan worden en niet achteraf. Zorg dat de feedback op de feedback niet in een verwijtende sfeer plaatsvindt, maar meer als een evaluatie van de omgangsvorm waarop je elkaar wilt aanspreken. Dit verbetert de verstandhouding.
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
Meer over dit onderwerp
Dertien manieren om kritiek in ontvangst te nemen
Zeven manieren om met onterechte kritiek om te gaan
Komt uw kritiek wel aan?
Een kritische kijk op kritiek
Vier principes die uw oordeel kunnen kleuren
De beoordelaar beoordeeld
beoordelen is vergelijken
Hoe voert u een goed beoordelingsgesprek?
Zo voert u een empathisch functioneringsgesprek
Foute manieren om een compliment te maken
Bekijk hier een overzicht van de artikelen van Frank van Marwijk
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
lichaamstaal
relativeren
communicatie
management
emotie
mensenkennis
coachen
zakelijk flirten
onderhandelen
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie