Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
Hoe ziek is uw medewerker werkelijk?
Er is in deze tijd veel te doen rondom ziekte en gezondheid. Per 1 januari 2006 zijn ziekenfonds en de particuliere verzekeringen ingewisseld voor één basisverzekering voor iedereen. Tegelijkertijd is de vertrouwde WAO vervangen door de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen, de WIA. Maar los van alle actuele verzekeringskwesties is het goed om eens stil te staan bij de betekenis van ziek zijn. Ziekte lijkt alleen vervelend, maar ziek zijn heeft ook een communicatieve functie. Wat betekent het voor u als een medewerker zich ziek meldt? Is hij werkelijk zo ziek als hij zich voordoet, of spelen er nog andere factoren mee? In dit artikel kunt u lezen over de verschillende communicatieve aspecten van ziek zijn.
Grip op ziekteverzuim
Het ziekteverzuim is niet bij elke medewerker gelijk. Sommige medewerkers zijn nooit ziek, terwijl anderen elk jaar een griepje van ongeveer een week pakken. Er zijn ook werknemers die met regelmaat een dag afwezig zijn en ten slotte zijn er medewerkers die éénmalig of frequent een langere periode verzuimen. Als u beter grip wilt krijgen op het ziekteverzuim van uw medewerkers is het van groot belang om het contact met hen aan te gaan. Niet alleen op het moment dat zij ziek zijn, maar juist ook in de perioden daar tussen. Wellicht ontdekt u - onbewuste - boodschappen die uw medewerker door ziek te zijn communiceert. Heeft uw medewerker gewoon een koutje gevat of voelt hij zich onbegrepen en baalt hij van het werk?
Ziek zijn kan voordelen hebben. We spreken in dat geval over ziektewinst. Als je ziek bent hoef je immers geen verantwoordelijkheid te nemen. Ziekte ontslaat je soms van bepaalde belangrijke verplichtingen. Maar ziek zijn kan ook om heel simpele redenen prettig zijn: even rust, even geen gezeur aan je kop, uitstel van een deadline etc. Een medewerker die zich ziek meldt, geeft daarbij vaak signalen af die u inzicht kunnen verschaffen in een eventuele achterliggende reden van de ziekmelding.
Hoesten, kreunen en steunen
Het is maandagochtend als u gebeld wordt door één van uw medewerkers: hij meldt zich ziek. Kreunend en met een krakerige stem vertelt hij u wat er met hem aan de hand is. Af en toe onderbreekt hij zijn zinnen om flink te hoesten. 'Nou, zo te horen heb je het flink te pakken', zegt u en u wenst hem beterschap. Het is best mogelijk dat uw medewerker een stuk minder hoest als hij de telefoon heeft neergelegd en dat zijn stem lang niet zo kreunend en krakerig meer klinkt. Dat wil overigens helemaal niet zeggen dat hij niet echt ziek is.
Aggravatie
Uit vrees om niet geloofd te worden, deed uw medewerker zijn best om een beetje zielig over te komen. Het zou immers raar overkomen als hij zich met een opgewekte stem ziek zou melden. Met een zelfde instelling melden veel mensen zich bij de bedrijfsarts. De klachten worden wat erger getoond dan ze werkelijk zijn. Dit wordt aggravatie genoemd. Overigens is daarbij meestal geen kwade opzet in het spel. Sommige mensen hebben zelfs helemaal niet eens in de gaten dat ze dit doen. Ze willen de ander - u of de bedrijfsarts - er alleen maar van overtuigen hoe ziek ze wel zijn. Daarbij schromen zij niet uitgebreid verslag te doen van alle pijntjes en hoge lichaamstemperaturen en van de meest intieme ziektesymptomen die de afgelopen vierentwintig uur optraden. Uw reactie: hem beterschap wensen, was hier inderdaad de juiste. Ga er gerust vanuit dat deze medewerker ziek is en dat hij slechts overdrijft om u dat goed duidelijk te maken. Als een medewerker een griepje heeft, ligt de oorzaak niet op de werkvloer (behalve dat hij er kan zijn aangehoest). Het is goed om contact met hem te hebben, maar geef er in dit geval geen ingewikkelde communicatieve betekenissen aan.
Simulatie
Natuurlijk is het ook mogelijk dat uw medewerker helemaal niet ziek is, maar gewoon doet alsof. Zeker als hij zich ziek meldt op een dag waarop u hem verlof heeft geweigerd, kunt u dat op zijn minst verdacht vinden. In dat geval kan het zijn dat uw medewerker zijn best doet om zijn ziekte te simuleren. Wellicht bent u vroeger wel eens schoolziek geweest. U had geen zin om naar school te gaan en trachtte uw ouders wijs te maken dat u ziek was. U probeerde het misschien voor elkaar te krijgen om de kwikthermometer te doen oplopen, door het puntje daarvan tussen uw duim en wijsvinger op te wrijven. Wellicht experimenteerde u zelfs met de ajuintruc: als je een uurtje een ui onder je oksel houdt schijn je daar flink ziek van te kunnen worden. Hoe dan ook, u had er belang bij om ziek te zijn en deed er van alles voor om dat ook zo te laten lijken.
Ervaren simulanten, die liever thuis zitten dan werken, zullen niet zeggen dat ze griep hebben. Dit duurt te kort en is te gemakkelijk te onderzoeken. Andere ziektes zijn daar geschikter voor. Rug- en hoofdpijnklachten bijvoorbeeld zijn in veel gevallen moeilijk aantoonbaar, maar daarom niet per se minder aanwezig. Een medewerker kan pijn of duizeligheid voorwenden terwijl hij die werkelijk niet of minder intens heeft. U dient echter op te passen er vanuit te gaan dat iemand die langdurige klachten heeft simuleert. Als u de indruk geeft dat een medewerker liegt over zijn ziek zijn, schaadt u beslist het vertrouwen. U kunt niet weten hoeveel pijn uw medewerker werkelijk heeft. De mate van pijn is ook slecht te meten. U zult er dan ook vanuit moeten gaan dat de medewerker werkelijk pijn heeft.
Mensen die hun werk serieus nemen, melden zich niet zo snel ziek. Voor hen is dat niet zo gemakkelijk zonder goede reden. Om je ziek te melden moet je moreel enkele grenzen over. Een ziekmelder moet zich voor zichzelf kunnen verantwoorden ten opzichte van de collega’s die zijn werk moeten overnemen.
Langer ziek dan nodig?
Volgens een artikel in het AD/Haagsche Courant, melden zich meer mensen ziek op maandagen dan op andere dagen. Arbodienst ArboNed noteert op maandagen 9000 ziekmeldingen. Op dinsdagen zijn dat er 5000. ArboNed geeft daar verschillende redenen voor: Allereerst kunnen mensen die in het weekeinde ziek zijn geworden zich pas op maandag ziek melden. Verder kan een druk weekend ervoor zorgen dat veel mensen op maandag niet ‘fit’ zijn. Ten slotte zouden mensen die ‘niet goed in hun baan zitten’ er tegen op kunnen zien om weer een hele week aan de slag te moeten. Wat ArboNed niet meldt is dat er wellicht op maandag ook meer mensen thuis blijven, die in werkelijkheid niet zo ziek meer zijn, maar in het weekend ziek waren en gewoon nog een dagje uitzieken. Het voelt immers zo oneerlijk om het hele weekend ziek te zijn en dan maandag weer aan de slag te moeten. De ziekte van de dagen ervoor geeft hen zelf voldoende legitimatie om er nog een dagje aan te plakken. Ten slotte was de medewerker echt ziek; hij heeft de tijdsduur alleen wat gerekt!
Ziekmelding uit protest
Sommige medewerkers melden zich ziek als een soort statement. Ze zijn het dan niet eens met het beleid of een bepaalde beslissing en melden zich ziek bij wijze van protest. Als u met zo’n medewerker contact opneemt, zal hij u met diepe zuchten duidelijk maken dat het hem allemaal te zwaar is geworden. Hij noemt het beleid dat hem tegen de borst stuit en vertaalt zijn reactie daarop in ziektetermen. Hij kan er niet meer tegenop, wordt er nerveus van of zegt dat hij depressief is. De ziekmelder zoekt in veel gevallen steun bij zijn collega’s. Sommige van dergelijke activisten doen zelfs een voorstel aan collega’s om zich massaal ziek te melden. Dit idee krijgt gewoonlijk weinig steun. Sommige collega’s zien het als muiterij, bij anderen gaat het tegen hun principes en de derde groep durft het gewoon niet. Vaak betreft het een medewerker die normaliter veel klaagt, stookt en tegen de regels schopt. Hoe dan ook, deze medewerker geeft wel een belangrijk signaal dat niet alleen hem zelf betreft, maar ook u en het hele team. Probeer er achter te komen wat er precies speelt. Bijzonder genoeg is met deze medewerker vaak goed te onderhandelen. Onder bepaalde voorwaarden wil hij zich gerust weer beter melden.
Orgaanspraak
Het bestaan van ziekte en de daarbij behorende symptomen kan ook nog op een andere manier boodschappen communiceren. Het komt er dan op neer dat een bepaald ziekteverschijnsel staat voor iemands problematiek in zijn leven en werk. Onze organen spreken in het psychische leven hun eigen taal - men spreekt wel van de orgaanspraak. De ziektesymptomen hebben dan verband met de problematiek die iemand in zijn dagelijks leven heeft. Door ziek te zijn kan iemand soms ook een manier vinden om zijn problemen te hanteren. Ook op deze manier kan het dus voordeel hebben om ziek te zijn. Overigens hoeft dat helemaal geen aanstellerij te zijn - de persoon in kwestie is meestal écht ziek en vertoont vaak ook aanwijsbare klachten.
Het lijf reageert
Een emotionele ervaring die een walging bij de betrokken persoon heeft opgewekt en niet op de gewone wijze door hem is verwerkt, kan lange tijd aanleiding geven tot nerveus braken. Nerveuze slikklachten kunnen de lichamelijke uitdrukking zijn van het feit dat de medewerker iets 'niet kan slikken', bijvoorbeeld aanmerkingen van de zijde van zijn leidinggevende, vernederende opmerkingen van collega’s en dergelijke. De symptomen die de zieke werknemer heeft zijn wel echt. De opmerking: 'het zit tussen je oren' is dus niet op zijn plaats.
Iemand met maagklachten die veroorzaakt zijn doordat hij zijn problemen 'niet kan verteren', kan dus wel degelijk een maagzweer hebben. Iemand die een zogenaamde 'psychogene doofheid' heeft en dus niet kan horen - omdat hij het allemaal niet kan aanhoren - kan dus écht niet horen. Datgene wat verteld wordt, wordt hem in ieder geval niet bewust, maar kan alleen door middel van hypnose weer naar boven gehaald worden. Bepaalde volksuitdrukkingen als: 'Sterven aan een gebroken hart', 'Van verdriet geen brok door je keel kunnen krijgen' en 'Het van angst in je broek doen', bewijzen dat het volk de samenhangen die hier bestaan intuïtief heeft aangevoeld.
Helderheid krijgen
Als u contact heeft met een zieke medewerker is het niet alleen belangrijk om te weten te komen wat hij heeft en hoelang hij vermoedelijk uit de running zal blijven. Luister wat de medewerker zegt over zijn ziekmelding. Is hij kort en zakelijk of wil hij u nog iets duidelijk maken. Probeer er door verder te vragen achter te komen of zijn ziek zijn nog een andere betekenis heeft die wellicht met het werk te maken heeft. Misschien zegt de aard van zijn klachten zelfs iets over zijn gedachten. Verder is het belangrijk dat u uw medewerkers regelmatig waardering geeft voor wat ze doen. Gebrek aan waardering is een van de grootste klachten die medeveroorzaker is van langdurige ziekte zoals burnout.
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
lichaamstaal
relativeren
communicatie
management
emotie
mensenkennis
coachen
zakelijk flirten
onderhandelen
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie