Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
Zeg eens 'eh...'
De meeste gesprekken zijn gevuld met pauzes, haperingen, ‘eh’s’ en ‘hm’s’. En naar mate het gespreksonderwerp gewichtiger wordt, komen dit soort onderbrekingen steeds vaker in onze zinnen voor. We hebben geleerd deze stemtaal te negeren bij anderen, om ons goed te kunnen focussen op de inhoud. Maar als een spreker in elke zin ‘eh’ zegt, kan dat enorm afleiden en als storend worden ervaren. Veel mensen oefenen zich erin om tijdens het spreken zo min mogelijk te aarzelen of ‘eh’ te gebruiken. Iemand die zonder onderbrekingen spreekt, komt veelal zelfverzekerder en vastberadener over. Toch heeft iemand die ‘eh’ zegt zeker geen spraakgebrek. Het heeft zelfs een aantal belangrijke functies bij de regulatie van een gesprek.
Een klank zonder inhoud?
U kent het wel. Tijdens een radio-interview wordt een deskundige gevraagd zijn mening te geven over een precaire kwestie. In elke zin laat de kenner verschillende keren het woord ‘eh’ vallen. Als hij dat slechts enkele keren deed, zou het u niet eens opvallen, want u heeft geleerd dat woord te negeren. Maar nu deze persoon het erg vaak gebruikt, stoort het u bij het luisteren naar zijn verhaal. Het geeft u bovendien het gevoel dat de spreker weinig zeker van zijn zaak is, omdat hij steeds moet nadenken over alles wat hij zegt. Iemand die vloeiend en zonder onderbrekingen spreekt, komt in veel gevallen betrouwbaarder over. Het woord ‘eh’, komt over als een klank zonder waarde of inhoud. Het lijkt een nutteloze toevoeging die alleen informatie geeft over de onzekere gemoedstoestand van de spreker, die er problemen mee heeft uit zijn woorden te komen. Logopedisten en trainers in spreekvaardigheid doen daarom veel moeite ons dit af te leren en ons vloeiend te laten spreken. Toch is het geenszins noodzakelijk om het woord ‘eh’ volledig uit uw vocabulaire te schrappen. Het is zelfs nuttig.
Een gewoon verschijnsel
Als kinderen leren praten, sluipt het gebruik van het woord ‘eh’ er al snel in. En dit is lastig af te leren, zoals duidelijk werd in het radiospelletje: ‘Zeg eens uh’ van Henk Westbroek. In dat spelletje moesten de kandidaten zo lang mogelijk aan het woord blijven zonder ‘eh’ te zeggen. Dit bleek een lastige taak. Het ‘eh’ zeggen is immers een tweede natuur geworden. Gemiddeld acht procent van ons taalgebruik bestaat uit dit soort toevoegingen die slechts bedoeld zijn om het gesprek te regelen. Het zijn als het ware de leestekens in een gesproken zin. Tijdens een telefoongesprek komen ze relatief nog vaker voor omdat dan andere gespreksregulatoren zoals oogcontact en gebaren ontbreken.
De Amerikaanse psychologen Herbert Clark en Jean Fox Tree deden onderzoek naar de functie van ‘eh’s’ en ‘hm’s’ in gesprekken. Ze luisterden hiervoor jarenlang naar bandopnamen van alledaagse gesprekken. Het viel hen op dat de meeste sprekers dit soort toevoegingen gebruikten om stilte op te vullen, waar logischerwijs een pauze zou moeten vallen. Volgens de onderzoekers is het ‘eh’ bedoeld om de luisteraar te informeren dat er een denkpauze volgt. De toevoeging ‘eh’ wordt dus veel doelbewuster gebruikt dan verondersteld.
Reguleren van het gesprek
Met het woord ‘eh’ plaatst u een denkpauze in uw zin. U zou ook een stilte kunnen laten vallen, maar daarmee loopt u het risico dat uw gesprekspartner meent dat u uitgesproken bent. Als u zwijgt, geeft u ruimte voor een onderbreking. Met ‘eh’ laat u aan de luisteraar weten dat er nog iets komt. Het geeft niet alleen uzelf tijd om uw woorden zorgvuldig te kiezen, maar het biedt ook de luisteraar een denkpauze. Als u doorspreekt zonder pauze, legt de toehoorder het accent vaak alleen op het laatste dat u zegt. Als u pauzeert met ‘eh’ geeft u de luisteraar de gelegenheid ook bij het eerste deel even stil te staan en in gedachten uw zin af te maken. Dit houdt de luisteraar bij de les!
Door ‘eh’ te zeggen, kunt u bovendien ook wat rust in het gesprek brengen. Dat is wel nuttig als u bedenkt dat mensen al gauw 120 tot 150 woorden per minuut uitspreken. En deze woorden moeten we niet alleen maar aanhoren, we moeten er ook de betekenis nog van verwerken en ons voorbereiden op een antwoord. Dit laatste zorgt voor interne ruis, waardoor we de helft niet tot ons laten doordringen als iemand maar doorratelt.
‘Eh’ of ‘hm’
Met het woord ‘eh’ kondigt u slechts een heel korte pauze in uw zin aan. Als u uw verhaal onderbreekt met ‘hm’ of ‘ehm’, laat u de luisteraar weten dat er een langere pauze volgt. Door de m-klank lang te rekken, geeft u te kennen dat u diep nadenkt. Meestal verloopt dit onbewust, maar u kunt het ook doelbewust toepassen. Door te laten merken dat u nadenkt, laat u weten dat de materie nieuw en belangrijk voor u is. Als u wel voorbereid was op de vraag, maar dat niet wil laten blijken, is het nuttig om zichtbaar na te denken.
Overigens zijn er nog andere manieren om te laten blijken dat u nog niet bent uitgesproken. Als u die gebruikt, kunt u wel een pauze laten vallen zonder dat u meteen onderbroken zal worden. Door weg te blijven kijken terwijl u spreekt - en ook als u pauzeert, - laat u weten dat u nog aan het woord bent. Als uw gesprekspartner inademt als teken dat hij toch wat wil zeggen, kunt u uw hand opheffen en stil in de lucht houden. Ten slotte kan ook uw woordkeuze duidelijk maken dat u nog meer wilt zeggen. Als u bijvoorbeeld de woorden ‘ten eerste’ heeft uitgesproken, zal een beleefde luisteraar wachten tot uw ‘ten tweede’ volgt.
‘Eh’s’, ‘hm’s’ en stiltes voor een groep
Als u voor een groep spreekt, kunt u gebruik maken van pauzes om bepaalde frases te accentueren. De kans dat u onderbroken wordt is hier echter een stuk kleiner, dus in tegenstelling tot tweegesprekken en vergaderingen, zijn de toevoegingen ‘eh’ of ‘um’ hier een stuk minder nuttig. Het getuigt van durf om voor een groep eens een stilte te laten vallen. Een stilte tijdens een toespraak kan een bepaalde spanning teweeg brengen. Door uw blik schuin omhoog te werpen of een gebaar te maken met een stilstaande of langzaam bewegende hand in de lucht, laat u weten dat de pauze bewust gekozen is.
Maar ook als u uw tekst kwijt bent, helpt een stilte. Wees niet bang, er komt vanzelf weer een moment dat u verder spreekt en dat is sneller dan uw eigen gevoel zegt. Als u zwijgt voor een groep, komt u een stuk zelfverzekerder over dan wanneer u uw toespraak vult met ‘eh’s en ‘hm’s’.
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
spraak
praten
versprekingen
emotie
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie