Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
Kredietcrisis en emotie
De effecten van de kredietcrisis beginnen langzaam maar zeker tot ons door te dringen. Er wordt steeds minder geïnvesteerd. Steeds vaker worden opdrachten ingetrokken omdat klanten hun financiën niet rond denken te krijgen. Elke grote investering houdt risico’s in. Maar we zijn ook het vertrouwen en de durf een beetje kwijtgeraakt. Je hoeft het woord crisis maar te noemen en mensen raken al in paniek. Na de val van Fortis sloegen sommige mensen meteen aan het hamsteren alsof de hongerwinter op het punt stond opnieuw uit te breken. Tegelijkertijd werd er minder uitgegeven aan luxe producten. Ook lieten we de auto wat vaker staan. Zeker stellen wat we hebben lijkt een veilig alternatief. In crisissituaties reageren mensen zeer basaal. We laten ons dan eerder leiden door onze emoties dan door onze ratio.
Het vertrouwen kwijt
We gaan af op wat we voelen en dat is natuurlijk op zich niet zo raar. Alles wat we tot nu toe nog logisch dachten te kunnen beredeneren, laat ons plotseling in de steek. Tot nu toe dachten we bijvoorbeeld rotsvast te kunnen vertrouwen op het vermogen van grote banken. Als we even wat geld overhielden, konden we dat veilig wegzetten op de bank, liefst tegen een zo hoog mogelijke rente. We begrepen wel dat beleggen met risico’s gepaard gaat, maar over ons spaarboekje maakten we ons niet zo’n grote zorgen. En als we extra geld nodig hadden om te investeren of uit te breiden, konden we met een goed bedrijfplan altijd rekenen op de bank. Deze zekerheden liggen opeens onder vuur. Er is crisis in de wereld en niemand vertrouwt elkaar meer. De basis daarvan is emotie.
Oorzaak en gevolg
Ons traditionele beeld van een crisis blijft daarmee ook niet meer overeind. Als er een crisis ontstaat omdat wereldwijd de oogst is mislukt, er een grote oorlog is uitgebroken of omdat de olie nu toch écht op is, dan snappen we dat nog wel. Maar dit alles is niet aan de hand geweest. Niet meer of erger dan anders tenminste.
Natuurlijk doen we ons best een en ander te verklaren vanuit concrete aanleidingen zoals de stagnerende huizenmarkt in de Verenigde Staten, dure hypotheken en dalende obligaties. Banken durven elkaar geen geld meer te lenen. Bedrijven durven niet meer te investeren. De ontwikkelingen op deelmarkten versterken elkaar en zo komen we met zijn allen in een negatieve spiraal terecht. Maar de grondslag van het geheel wordt gevormd door onze emoties zoals angst en gebrek aan vertrouwen.
Handelen uit paniek
Er is crisis en onze reactie daarop is paniek. Je hoeft geen econoom te zijn om te weten dat paniek een heel slechte raadgever is. Iedereen is bezig met zijn eigen veiligheid en heeft geen oog meer voor het geheel. Als bijvoorbeeld in een voetbalstadium paniek uitbreekt, zijn de meeste mensen vooral bezig zichzelf te redden. Met een waas voor ogen struikelen ze over elkaar heen om zo snel mogelijk de uitgang te vinden. Er is geen structuur meer te vinden. Dit heeft meer doden en gewonden tot gevolg dan de aanleiding van de paniek zou kunnen veroorzaken. Met een financiële crisis is dat vergelijkbaar. Omdat ieder voor zichzelf veiligheden inbouwt wordt er minder geld uitgegeven. Het geld rolt niet meer en de economie stagneert. Terwijl er in feite veel minder aan de hand zou zijn als mensen de ernst van de aanleiding zouden kunnen relativeren. Eerder schreef ik hier al over in mijn artikel: Zingeving voor managers.
Veiligheid in gevaar
Kijk bijvoorbeeld maar eens naar de wereldwijde gevolgen van de aanslagen op het World Trade Center in New York op 11 september 2001. Natuurlijk was het een enorme ramp. Er werd dan ook alle aandacht aan gegeven. Die hele avond zonden alle televisiezenders (ook in Nederland) niets anders uit dan indrukwekkende verslagen en beelden van dit gebeuren. Het hield ons intens bezig en onze emoties werden opgezweept. We vreesden voor nog meer terroristische aanslagen en we werden bang voor onze eigen veiligheid. Ook dit leidde tot een financiële crisis en ook die was ingegeven door emotie. Ook toen gingen we direct hamsteren en oppotten. We verloren het vertrouwen in aandelen. Als je rationeel naar de feiten zou kijken - zonder de ernst van het gebeuren te bagatelliseren - zou je kunnen concluderen dat het aantal doden bij de ramp minder was dan er dagelijks wereldwijd in het verkeer valt. De kans op herhaling van zo’n ramp was door de verhoogde veiligheid die werd ingesteld ook niet zo groot. En er ligt een behoorlijke sloot tussen Amerika en Afghanistan dus een militaire aanval vanuit dit laatste land was ook niet waarschijnlijk. Amerikanen waren dus relatief veilig. Toch veroorzaakte de aanslag enorme paniek en economische recessie in de Verenigde Staten, met wereldwijde gevolgen. Maar dat was niet alleen omdat mensen de aanslagen veroordeelden en meeleefden met de nabestaanden van de ramp. Zij vreesden vooral direct voor hun eigen veiligheid en handelden uit paniek.
Last van de kredietcrisis
Het ene bedrijf heeft meer last van de kredietcrisis dan het andere. Toch zal iedereen er op een bepaalde manier mee te maken hebben en niet alleen financieel. Het werk en het denken over werk is ook veranderd. De ontwikkelingen die binnen bedrijven plaatsvinden zijn eerder gericht op behoud dan op groei. Er wordt bijvoorbeeld kritisch gekeken naar het personeelsbestand en naar ruimtebeheer. Hebben wij op dit moment wel zoveel en zo duur personeel nodig? Kunnen we met minder ruimte en materieel af? Sommige medewerkers blijken het een stuk rustiger te hebben nu de hoeveelheid opdrachten is verminderd. Ze voelen zich nutteloos of houden zich uit verveling bezig met andere werkjes. Dit komt de sfeer niet echt ten goede. Veel werknemers vrezen voor hun baan. En ook dit geeft paniek.
Basale reacties bij paniek
Paniek veroorzaakt bepaalde fysiologische reacties. In een dreigende situatie stijgt de adrenaline in ons bloed. We worden angstig, agressief of we bevriezen. In de oertijd was dat nuttig. Als een mens geconfronteerd werd met een vijand of een wild dier hielp het hem als zijn lichaam gereed werd gemaakt om te vechten of te vluchten. In andere situaties kon het nuttig zijn je onbeweeglijk te houden om niet op te vallen
Vluchten, vechten en bevriezen worden reacties van de eerste orde genoemd. Hierbij is er altijd sprake van meer van hetzelfde. In een agressieve situatie kun je harder gaan lopen, harder gaan vechten of stokstijf blijven staan, maar in feite verandert er niet iets daadwerkelijks in datgene wat je doet.
Reacties van andere orde
Behalve deze reacties van de eerste orde, bestaan er ook reacties van de tweede orde. Hier gaat het er om iets in de situatie te veranderen door iets totaal anders te doen. U kunt proberen harder te rijden met uw auto door het gaspedaal steeds dieper in te trappen. Dat lukt tot op zekere hoogte. Maar op een gegeven moment zult u iets anders moeten doen om uw doel te bereiken. Het schakelen in een andere versnelling is dan een reactie van de tweede orde.
Een ander voorbeeld: Een verpleegkundige op een psychiatrische afdeling ziet een man met een mes op haar afkomen. Zij reikt hem een aardappel aan en zegt: ‘Ik ben blij dat je me komt helpen’. De man, verbijsterd door deze onverwachte reactie begint de aardappel te schillen.
Reacties van de tweede orde hebben steeds te maken met communicatie en creativiteit. U keert de situatie door de context te veranderen of door het probleem vanuit een ander niveau te benaderen. U geeft geen gas bij, maar schakelt in een andere versnelling. Daar heeft u niets aan wanneer u aangevallen wordt door een beer. Deze dieren zijn over het algemeen niet zo voor rede vatbaar. Maar in de crisissituaties waar we in deze tijd mee te maken hebben zijn de fysiologische reacties: vechten, vluchten of bevriezen over het algemeen minder zinvol. Op het moment dat paniek uitbreekt is het nuttig om u niet te laten overspoelen door emotie en te kijken of u oplossingen kunt bedenken met behulp van slimme communicatie en creativiteit.
Omgaan met paniek
Eerder heb ik al eens beschreven hoe u om kunt gaan met paniek in uw organisatie. In deze tijd van de kredietcrisis zijn de tips uit dat artikel weer enorm actueel. Ik kan u dan ook adviseren ook dit nog een keer te lezen.
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
lichaamstaal
relativeren
communicatie
management
emotie
mensenkennis
coachen
zakelijk flirten
onderhandelen
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie