Home
Basis
Uiting
Praktijk
Manager
Workshops
Boeken
Overzicht
managementartikelen
 
|
 |
Lees alles over lichaamstaal in
het boek van lichaamstaalexpert
Frank van Marwijk
 |
Bestel het boek LICHAAMSTAAL bij
bol.com of Managementboek.nl
Waar laat u uw handen?
U spreekt voor een groep, u neemt het woord in een vergadering, u beantwoordt vragen in een sollicitatiegesprek of u voert een geanimeerde conversatie tijdens een nieuwjaarsreceptie. Waar laat u dan uw handen? Misschien hebt u daar nooit zo bij stilgestaan. Toch is dit een vraag die mij regelmatig gesteld wordt als het gaat om effectieve communicatie. Is het goed om ondersteunende gebaren te maken als je spreekt of leiden die bewegingen juist af van de inhoud? En waar laat u uw handen als u luistert? Laat u ze naar beneden hangen, steekt u ze in uw zak, vouwt u ze over elkaar of plaatst u ze misschien nonchalant op uw heupen?
De communicatie in de hand
Als mensen spreken of luisteren, weten ze vaak met hun handen geen raad. Dit is er zelfs mede de oorzaak van dat veel rokers het zo lastig vinden om met roken te stoppen. Als zij een sigaret kunnen vasthouden, hebben hun handen tenminste wat te doen. De sigaret geeft hen letterlijk houvast. In veel spannende situaties zoeken mensen graag iets om vast te houden. Tijdens congressen houden sprekers zich soms krampachtig vast aan de katheder, het papier met hun tekst, een viltstift of de afstandbediening voor hun presentatie. In vergaderingen zijn pennen, paperclips en plastic roerstaafjes geliefde voorwerpen om de handen bezig te houden. En als er geen voorwerpen aanwezig zijn, zoeken hun handen vaak steun in het gezicht. Ze wrijven over hun wang, beroeren hun neus of grijpen zich vast aan hun kin.
Met lege handen voelen mensen zich minder zelfverzekerd. Ze zijn bang dat hun handen gaan friemelen - en dat zij daarmee een teken van nervositeit afgeven. Toch is het tegendeel waar. Als u uw handen effectief gebruikt in de communicatie, draagt dit niet alleen bij aan een betere verstaanbaarheid, maar geeft er ook blijk van dat u oprecht bent en dat u weet waar u voor staat. En het verbetert niet alleen de manier waarop u overkomt; u voelt zich ook beter.
Niet mis te verstaan
Als u gebruik maakt van gebaren terwijl u spreekt, kunnen die gebaren ervoor zorgen dat uw boodschap beter begrepen wordt. U kunt zich daar waarschijnlijk wel iets bij voorstellen. U luistert bijvoorbeeld naar een spreker die stijf als een plank voor zijn publiek staat. Hij heeft misschien wel een goed verhaal, maar als u langdurig aandachtig moet luisteren naar een statische monoloog, bestaat toch de kans dat uw gedachten afdwalen. Om u er weer bij te halen, helpt het om te trachten u behalve via het auditieve ook via andere kanalen te bereiken. Variatie in spreeksnelheid en intonatie maken daarbij een groot verschil en ook gebaren kunnen een presentatie levendig maken. Als de spreker bijvoorbeeld spreekt over iets subtiels en daarbij gebaart alsof hij iets tussen duim en wijsvinger vastpakt, komt deze informatie (het is klein) via verschillende kanalen bij u binnen: auditief en visueel. Als u in gedachten even afdwaalt, zorgen de gebaren van de spreker ervoor dat u gemakkelijk de draad weer oppakt omdat u door de gesticulatie toch de intentie van de uitgesproken woorden begrijpt.
Betekenis van woorden en gebaren
Dit geldt overigens alleen als de bedoeling van de gebaren en de betekenis van de uitgesproken woorden ook werkelijk aansluiten. Dit bleek onder andere uit onderzoek van wetenschappers van het Dondersinstituut van de Radboud Universiteit Nijmegen, het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek en de Colgate University (Hamilton, USA). Als de gebaren die u maakt niet aansluiten op de woorden die u uitspreekt, leiden ze juist af van de inhoud. Luisteraars gaan dan eerder af op de non-verbale informatie die u geeft, dan op de inhoud van uw woorden. Probeert u het zelf maar eens: vertel aan vrienden dat u uw kerstboom dit jaar zelf heeft omgehakt en maakt daarbij een zaagbeweging met uw hand. De kans is dan groot dat ze daarna concluderen dat u de boom heeft omgezaagd. Gebaren spreken letterlijk tot de verbeelding. En verbeelding heeft vooral meer kracht dan woorden als mensen zijn afgeleid en de betekenis van uw woorden onvolledig tot hen doordringen. Niemand kan immers honderd procent van de tijd geconcentreerd luisteren. De kans is echter groot dat uw gebaren hen in tussentijd wel bereiken. Als u ervoor zorgt dat uw woorden en gebaren congruent zijn, communiceert u een krachtige en niet mis te verstane boodschap.
Eerlijk, krachtig en zelfverzekerd
Behalve dat u beter wordt verstaan als u doelgericht gebruik maakt van gebaren, heeft het ook effect op hoe u overkomt en hoe u zich voelt. Mensen die zeker zijn van zichzelf bedienen zich gemakkelijker van ondersteunende gebaren. De hoogleraar psychologie Paul Ekman die veel onderzoek deed naar het herkennen van leugens, ontdekte dat mensen de waarheid spreken, hun woorden ook meer ondersteunen met gebaren. Leugenaars zijn eerder geneigd hun handen in bedwang te houden door iets vast te houden of ze op hun plek te fixeren. Als u een overtuigende indruk wilt maken, is het dus zeker aan te raden om actief gebruik te maken van gebaren terwijl u spreekt.
Effect op hoe u zich voelt
Lichaamstaal heeft, behalve op de manier waarop u overkomt, ook direct effect op hoe u zich voelt. Uw lichaamshouding en gebaren beïnvloeden uw hele presentatie. Probeert u maar eens iets in alle rust te vertellen, terwijl u als een snelwandelaar hevig gebarend door de kamer loopt. Dat gaat gewoon niet omdat uw snelle lichaamsbewegingen dicteren hoe u zich voelt en hoe u zich gedraagt. Als u snel loopt en snel gebaart, voelt u zich daardoor opgejaagd. U zult vanzelf ook sneller denken en sneller praten.
Als u gebaren maakt boven uw hoofd, is het ook nauwelijks mogelijk om u depressief te voelen. Gebaren hebben dus effect op uw zelfovertuiging. Gebaren beïnvloeden ook uw ademhaling en uw spraak. In de reportage 'Als de adem stokt' van de NCRV liet Pieter Frijters zien hoe stotteraars vloeiend en zonder onderbreking kunnen spreken als hij hen hun woorden laat ondersteunen met krachtige gebaren. Hiervan kunt u zelf ook gebruik maken, bijvoorbeeld als u spreekt in het openbaar. Als u achter de katheder vandaan durft te komen, uw spiekbriefje (en al het overige dat u kunt vastpakken) aan de kant laat en met open handen leert te spreken, zult u vanzelf uw belangrijkste woorden met gebaren accentueren. En als u bij de voorbereiding van uw toespraak dezelfde handbewegingen gebruikt, zullen die u ook nog eens helpen als geheugensteuntje. Elk gebaar dat u maakt, dient dan als een hulpmiddel dat u helpt uw herinneringen weer op te roepen.
Grote of kleine gebaren?
Dat u veel en grote gebaren maakt als u spreekt voor een grote groep is één. Maar is het ook aan te raden om veel te gesticuleren als u spreekt met acht of minder mensen? Bij kleine afstand tot elkaar komen weidse gebaren snel overdreven over. Een sprekend voorbeeld daarvan is de manier waarop Emile Ratelband zich presenteert. Hij maakt weidse gebaren als hij voor een groep spreekt en weet op die manier zalen vol te animeren. De lichaamstaal van Ratelband tijdens een presentatie is overtuigend en zeker een voorbeeld voor vele sprekers. Anders wordt het als Ratelband dezelfde gesticulatie gebruikt voor een camera of een één op één gesprek. De grote gebaren maken dan een overdreven, hilarische of afschrikwekkende indruk. Tenzij het uw doel is om op te vallen is dat niet wat u wilt. Grote gebaren komen schreeuwerig over als u communiceert met een beperkt aantal mensen. Dit kunt u oplossen door dezelfde gebaren kleiner en dichter bij uw lichaam te maken. Kleine gebaren, dicht bij uw lichaam, komen bescheidener over. Toch kunt u er hetzelfde effect mee bereiken.
Waar laat u uw handen als u luistert?
Als u spreekt, kunt u gebruik maken van gebaren om uw woorden meer betekenis en kracht te geven. U kunt er belangrijke passages van uw boodschap mee benadrukken. Dit helpt de luisteraar zijn aandacht te richten op de kern van uw verhaal. Maar waar laat u uw handen als u de positie van luisteraar inneemt? Veel mensen weten juist op dat moment met hun handen geen raad. Hieronder noem ik enkele veel voorkomende luisterhoudingen tijdens een één op één gesprek. Op deze pagina kunt u enkele bijhorende foto’s bekijken.
Armen over elkaar
Het kan best relaxed aanvoelen als u uw armen over elkaar houdt terwijl u luistert. Toch maakt u hiermee snel een gesloten of afstandelijke indruk. Uit onderzoek is gebleken dat wanneer mensen zo met elkaar spreken, de gesprekken korter duren en er minder informatie wordt uitgewisseld. De houding nodigt ook niet uit om gebaren te maken als u het woord overneemt. Sommige mensen gebaren met één hand terwijl ze hun andere hand op de elleboog van hun andere arm laten rusten: weinig expressief!
Handen in de zak
Luisteraars die hun handen in hun broekzak houden kunnen hierdoor nonchalant, ongeïnteresseerd of onverschillig overkomen. Dit betekent niet dat de luisteraar dat ook is, maar het geeft wel aan hoe deze houding door de spreker wordt ervaren. Een enkele hand in een zak, wordt in informele context wel geaccepteerd als de andere hand actief wordt gebruikt voor het maken van ondersteunende gebaren. Toch heeft deze luisterhouding niet de voorkeur, ook omdat het uw handbewegingen - en dus reflectieve basishouding - beperkt.
Handen op uw heupen
Met uw handen op uw heupen toont een actieve luisterhouding. Uw schouders komen daarbij omhoog en dat maakt zeker een sportieve indruk. Als u spreekt, is deze lichaamshouding minder goed. Wanneer je met beide handen op je heupen blijft staan terwijl u antwoord geeft, kan dat nogal betweterig overkomen. U kunt gebaren maken met één hand terwijl uw andere hand op uw heup blijft staan. Hierdoor oogt de houding wat meer ontspannen.
Handen langs het lichaam
Sommige mensen zijn bang dat ze er als een houten klaas uitzien, wanneer ze hun armen gewoon langs hun lichaam laten afhangen terwijl ze luisteren. Dit hoeft zeker niet geval te zijn. Als u luistert, komt deze houding eigenlijk best ontspannen over. En als u uw ellebogen iets buigt, waardoor uw handen op heuphoogte komen, ziet dit er zelfs actief en betrokken uit. Het bijkomende voordeel van deze positie is dat u gemakkelijk gebaren kunt maken, wanneer u het woord overneemt. Uw handen zullen niet blijven hangen als u spreekt, maar zullen snel met uw woorden meebewegen.
Een actieve speek- en luisterhouding
In een gesprek bereikt u veel door een actieve houding aan te nemen. Spreek daarom bij voorkeur met gebaren en zorg er ook voor dat bij uw luisterhouding uw handen een positie innemen die uitnodigt om gebaren te maken zodra u de rol van spreker overneemt.
tekst: Frank van Marwijk.
© Bodycom Lichaamscommunicatie
Gerelateerde onderwerpen:
De mythe van de open gebaren
Gekruiste armen beïnvloeden uw denken
Gaat u staan of zitten?
Herken de houding van uw gesprekspartner
Spreekt uw gezicht?
Maak effectief gebruik van uw positie
Gespreksregulatie met het hoofd 1
Gespreksregulatie met het hoofd 2
Gespreksregulatie met het hoofd 3
 Lichaamstaal bij baby's
Kan een baby praten? Ontdek dit en nog veel meer in het succesvolle boek Lichaamstaal bij baby's van Frank van Marwijk. In dit boek staat de communicatie tussen ouder en baby centraal. Het boek biedt boeiende informatie aan ouders met baby's en aan iedereen die beroepsmatig met baby's te maken heeft. Ook leuk als kraamcadeautje.
Meer informatie
Hoofdstukindeling
Online bestellen
Overzicht artikelen voor managers I
Homepage lichaamstaal
Informatie
Indien u belangstelling heeft voor een presentatie over lichaamstaal binnen uw bedrijf of
vereniging dan geven wij hierover graag meer informatie.
|
Boeken op onderwerp:
lichaamstaal
relativeren
communicatie
management
emotie
mensenkennis
coachen
zakelijk flirten
onderhandelen
|
Bestellen via Managementboek
Bodycom Lichaamscommunicatie